ZHTHMATA IMPERIALISMOY.
ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΥ. Ο ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΣ ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΤΩΡΑ. ΜΕΡΟΣ 5.
Τι μας έδειξε τελικά το βιβλίο του λένιν;
Αυτό πού είδαμε είναι μία αέναη μάχη κεφαλαίων στον χώρο και τον χρόνο με όλα τα μέσα για την αρπαγή , τον διαμοιρασμό , την ανακατανομή πλούτου, υπεραξίας και μεγάλου μέρους της αξίας της εργατικής δύναμης.
Αυτά τα κεφάλαια έχουν δύο αλληλοαποκλειόμενες τάσεις.
Η μία είναι η συγκέντρωση και συγκεντροποίηση και η άλλη η οξύτατη διαμάχη μεταξύ τους.
Αυτή η διαμάχη δημιουργεί τους πολέμους.
Αφού τελειώσαμε με τα αποσπάσματα του βιβλίου του λένιν « Ο Ιμπεριαλισμός ανώτατο στάδιο του Καπιταλισμού » εύλογα τίθενται τα εξής ερωτήματα , σήμερα τι γίνεται; υπάρχει ο ιμπεριαλισμός; μήπως έχει μετεξελιχθεί σε κάτι άλλο;
Το πρώτο πού πρέπει να κάνουμε είναι να δούμε αν ισχύουν τα πέντε βασικά χαρακτηριστικά πού μας είπε ο λένιν.
1) συγκέντρωση της παραγωγής καί του κεφαλαίου, πού έχει φτάσει σέ τέτια υψηλή βαθμίδα άνάπτυξης, ώστε νά δημιουργεί μονοπώλια πού παίζουν άποφασιστικό ρόλο στήν οικονομική ζωή
2) συγχώνευση του τραπεζικού κεφαλαίου με τό βιομηχανικό και δημιουργία μιας χρηματιστικής ολιγαρχίας πάνω στη βάση αυτού του «χρηματιστικού κεφαλαίου».
3) εξαιρετικά σπουδαία σημασία άποκτάει ή εξαγωγή κεφαλαίου σε διάκριση απο την εξαγωγή εμπορευμάτων
4) συγκροτούνται διεθνείς μονοπωλιακές ενώσεις των καπιταλιστών, οι όποιες μοιράζουν τόν κόσμο καί
5) έχει τελειώσει τό εδαφικό μοίρασμα τής γής άνάμεσα στίς μεγαλύτερες καπιταλιστικές Δυνάμεις.
Για το πρώτο και το δεύτερο ερώτημα απαντάμε καταφατικά η συγκέντρωση και η συγκεντροποίηση έχει φτάσει σε πρωτόγνωρα ύψη με την δημιουργία των πολυεθνικών μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.
Όσον αφορά στην κατανομή των πολυεθνικών σε όλο τον κόσμο, αυτή σίγουρα δεν είναι ομοιόμορφη. Από τις 100 μεγαλύτερες πολυεθνικές οι 72 ανήκουν σε πέντε μόνο χώρες: τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιαπωνία.
Επίσης, πρέπει να σημειώσουμε πως η πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ όχι μόνο δε φαίνεται να αμφισβητείται, αλλά φαίνεται πως ισχυροποιείται, αφού στις 100 μεγαλύτερες πολυεθνικές για το 2014 οι 53 ήταν αμερικανικές, ενώ το 2009 ήταν 42. Η Κίνα από την άλλη είναι σταθεροποιημένη, εννέα είχε, εννέα έχει τις αντίστοιχες χρονολογία, ενώ το μπλοκ των BRIC, έπεσε από τις 6 στη μία.
Ίσως το πλήθος των 100 πολυεθνικών να μη φαίνεται αρκετό για να βγάλουμε συμπέρασμα. Ας δούμε, λοιπόν, τι ισχύει για τις 500 μεγαλύτερες στον παρακάτω πίνακα.
Συμμετοχή των χωρών του G-7 για το έτος 1998
ΗΠΑ
185
Ιαπωνία
100
Γερμανία
42
Γαλλία
39
Βρετανία
38
Ιταλία
11
Καναδάς
12
Σύνολο
427
Ποσοστό
85,4%
Πηγή: Bergensen, Albert & John Sonnett, The Global 500, American Behavioral Scientist, 44, 10: 1602-1615, 2001
Ας δούμε, όμως, τα πιο πρόσφατα στοιχεία που αφορούν τις 5οο κορυφαίες πολυεθνικές.
Χώρα
Πλήθος εταιρειών
ΗΠΑ
134
Κίνα
103
Ιαπωνία
52
Γαλλία
29
Γερμανία
28
Ηνωμένο Βασίλειο
26
Νότια Κορέα
15
Ελβετία
15
Ολλανδία
12
Καναδάς
11
Σύνολο
425
Όπως βλέπουμε στον παραπάνω πίνακα 10 μόλις χώρες έχουν τις 425 μεγαλύτερες πολυεθνικές από τις 5οο, δηλαδή το ποσοστό το οποίο κατέχουν επί των 500 μεγαλύτερων πολυεθνικών είναι το 85%! (Βασίλης Λιόσης)
Εδώ πρέπει να προσέξουμε την περίπτωση της Κίνας με το πλήθος των πολυεθνικών και των στρατιωτικών δαπανών της.
Αυτό πού θα μας απασχολήσει τώρα είναι αν οι πολυεθνικές έχουν εθνική βάση ή όχι.
Ωστόσο, θα μπορούσε να τεθεί ένα ερώτημα: τι σημαίνει ότι κάποιες πολυεθνικές ανήκουν σε κάποια κράτη; Πώς μπορεί να αποδοθεί εθνική ταυτότητα σε μια πολυεθνική που απλώνει τα πλοκάμια της σε όλο τον κόσμο; Για την απάντηση σε ένα τέτοιο ερώτημα έχουν προταθεί ορισμένα κριτήρια: 1) σε ποια χώρα απευθύνεται ο κύριος όγκος του ενεργητικού της εταιρείας και διαμένει το μεγαλύτερο τμήμα των εργαζομένων, 2) ποιος κατέχει και ελέγχει τα τοπικά παραρτήματα και στο πλαίσιο ποιας χώρας δραστηριοποιείται η μητρική εταιρεία, 3) η εθνικότητα των ανώτατων στελεχών της μητρικής εταιρείας, καθώς και των ανθρώπων που παίρνουν την απόφαση στα παραρτήματα που υπάρχουν στις χώρες υποδοχής, 4) ποια είναι η νόμιμη εθνικότητα της μητρικής επιχείρησης δηλαδή, ποιο είναι το κράτος στο οποίο θα απευθυνθεί ο οργανισμός για πολιτική υποστήριξη και διπλωματική προστασία και 5) ποιο κράτος είναι εκείνο που μέσω των φορολογικών μηχανισμών μπορεί να φορολογήσει την πολυεθνική με βάση τις συνολικές της αποδόσεις.
Εφαρμόζοντας αυτά τα κριτήρια προκύπτει ότι οι πολυεθνικές εταιρείες δεν καταλύουν τους δεσμούς τους με τη χώρα προέλευσής τους: «Με την έννοια αυτή, η Ford παραμένει μια αμερικανική εταιρεία και η Siemens μια γερμανική εταιρεία, δεδομένου ότι και οι αποφάσεις για τη στρατηγική των εταιρειών (π.χ. εμπορικές πολιτικές, επίπεδα δανεισμού, σημαντικές συμφωνίες) λαμβάνονται από τα κεντρικά, ενώ οι θυγατρικές αναλαμβάνουν να τις εφαρμόσουν λαμβάνοντας υπόψη και τις ιδιαιτερότητες των τοπικών κοινωνιών» (Βασίλης Λιόσης)
Σε μια μελέτη τους οι Χιρστ-Τόμπσον αποδεικνύουν ότι οι Πολυεθνικές από την άποψη των πωλήσεων είναι προσανατολισμένες στη χώρα καταγωγής. Παρά την αυξανόμενη διεθνική-διασυνοριακή δράση των Πολυεθνικών, αυτές ελέγχονται σε καθοριστικό βαθμό από τη χώρα καταγωγής, παρά τα όσα λέγονται για την αποεθνικοποίησή τους.
Χιρστ-Τόμπσον, Η Παγκοσμιοποίηση σε Αμφισβήτηση, Παπαζήση, Αθήνα, 2000
"Η μυθολογία της οικονομικής παγκοσμιοποίησης" (εκδόσεις Παντείου Παν/μίου) ο Σπύρος Σακελλαρόπουλος καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι πολυεθνικές δεν είναι τίποτε άλλο παρά εθνικές επιχειρήσεις των ισχυρών καπιταλιστικών κρατών με διεθνοποιημένες δραστηριότητες.
Για το τρίτο ερώτημα την εξαγωγή κεφαλαίου συνεχίζει να έχει εξαιρετικά σπουδαία σημασία.
Υπεύθυνες για τον κύριο όγκο σε αξία αυτής της κίνησης είναι οι πολυεθνικές, που σύμφωνα μ' όλα τα στοιχεία εξορμούν από τις ισχυρές ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις. Οι 100 μεγαλύτερες απ' αυτές προέρχονται από τις χώρες της Ε.Ε., τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία.
Η συμπεριφορά των ιμπεριαλιστικών κέντρων του κεφαλαίου κάθε άλλο παρά ανεξάρτητη είναι από τη γεωγραφική γειτνίαση, τα στρατηγικά συμφέροντα των ιμπεριαλιστικών κρατών και τις παραδοσιακές σχέσεις δράσης και κυριαρχίας.
Οι ιμπεριαλιστικές οικονομίες λειτουργούν ακόμα περισσότερο ως βάσεις του χρηματιστικού κεφαλαίου παγκόσμια. Ο Τόνι Νόρφιλντ σημειώνει ότι τα έσοδα αμερικανικών εταιριών από το εξωτερικό είναι στα 3 δις $ την ημέρα και στο σύνολο μεγαλύτερα από το ΑΕΠ της Ελβετίας. Μια εταιρία του χρηματοπιστωτικού τομέα που δραστηριοποιείται σε ένα εκ των κύριων διεθνών χρηματοπιστωτικών κέντρων μπορεί να αντλεί από την υπεραξία που παράγεται οπουδήποτε στον κόσμο, εντέλει προς το συμφέρον της ιμπεριαλιστικής δύναμης στην οποία εδράζεται. Μόλις 147 εταιρίες ελέγχουν όλον τον κόσμο.
Το ΔΝΤ εκτιμά ότι μόλις 30 τράπεζες έχουν άνω των 47 τρις $ ενεργητικό , ή πάνω από το ένα τρίτο του ενεργητικού όλων των τραπεζών, και αυτές οι τράπεζες ελέγχουν το 70% της αγοράς πίστης.
IMF Global Financial Stability Report, October 2017
Την μόνη αλλαγή την βλέπουμε στο πέμπτο ερώτημα δηλαδή στις αποικίες πού ανεξαρτητοποιήθηκαν.
Αλλά εδώ η εξάρτηση παραμένει με την οικονομική της μορφή χωρίς την στρατιωτική παρουσία.
Οι αναπτυσσόμενες χώρες πληρώνουν ετησίως 456 δις δολάρια για την αποπληρωμή του εξωτερικού τους χρέους, όταν η επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια που λαμβάνουν από τις αναπτυγμένες χώρες δεν ξεπερνά τα 100-150 δις δολάρια. (Βασίλης Λιόσης)
Το 2012, την τελευταία χρονιά με διαθέσιμα δεδομένα, οι αναπτυσσόμενες χώρες έλαβαν σύνολο 1,3 τρις $, συμπεριλαμβάνοντας όλα τα προγράμματα βοήθειας, τις επενδύσεις και εισοδήματα από το εξωτερικό. Αλλά την ίδια χρονιά περίπου 3,3 τρις $ εξήλθαν από αυτές. Με άλλα λόγια, οι αναπτυσσόμενες χώρες έστειλαν γύρω στα 2 τρις $ περισσότερα στον υπόλοιπο κόσμο από ότι έλαβαν. Αν δούμε όλα τα χρόνια από το 1980, αυτές οι συνολικές εκροές αθροίζονται σε 16,3 τρις $-τόσα είναι τα λεφτά που έχουν ξεζουμιστεί από τον παγκόσμιο Νότο τις τελευταίες λίγες δεκαετίες.[η έμφαση δικιά μας, σ.τ.μ.] Οι αναπτυσσόμενες χώρες έχουν δώσει πάνω από 4,2 τρις $ μόνο για πληρωμές τόκων από το 1980 -μια απευθείας μεταφορά χρήματος στις μεγάλες τράπεζες της Νέας Υόρκης και του Λονδίνου [η έμφαση δικιά μας, σ.τ.μ.],σε σύγκριση με την οποία η βοήθεια που έχουν λάβει στην ίδια περίοδο ωχριά. Άλλη μια μεγάλη συμβολή στο εισόδημα που βγάζουν οι ξένοι από τις επενδύσεις τους στις αναπτυσσόμενες χώρες και μετά επαναπατρίζουν. Όμως, το μεγαλύτερο κομμάτι των εκροών έχει να κάνει με την μη καταγεγραμμένη -και συχνά παράνομη -φυγή κεφαλαίου. Το GFI υπολογίζει ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες έχουν χάσει συνολικά 13,4 τρις $ μέσω μη καταγεγραμμένης φυγής κεφαλαίων από το 1980.
Μάικλ Ρόμπερτς.
Μεγάλο ρόλο στο να κρατάνε σε οικονομική υποδούλωση τα κράτη παίζουν τα διεθνή όργανα ΔΝΤ , Παγκόσμια τράπεζα υποχείρια των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.
Ειδική βαρύτητα των ψήφων των κρατών μελών στο Διεθνές Νομισματικό Σύστημα και στην Παγκόσμια Τράπεζα.
Χώρα
Ποσοστό ψήφων στο ΔΝΤ
Ποσοστό ψήφων στην ΠΤ
ΗΠΑ
17,16 - ΔΝΤ
16,41 - ΠΤ
Ην. Βασίλειο
4,97
4,31
Γερμανία
6,02
4,49
Γαλλία
4,97
4,31
Ιαπωνία
6,16
7,87
Καναδάς
2,95
2,79
Ιταλία
3,27
2,79
Σύνολο G7
45,50
42,97
Ινδία
1,93
2,79
Κίνα
2,95
2,79
Ρωσία
2,76
2,79
Πηγή: IMF 2001
Ο ιμπεριαλισμός είναι το νεότερο στάδιο του καπιταλισμού.
Ο ιμπεριαλισμός στο διάβα του χρόνου εξελίσσεται και παίρνει καινούργιες μορφές.
Ορίστε δύο βασικές, καινούργιες μορφές πέρα των δευτερευουσών .
Πολυεθνικές, ανεξαρτητοποίηση των αποικιών.
Αυτές οι μορφές μπορούνε να μας οδηγήσουν στο συμπέρασμα ότι ξεπεράστηκε ο ιμπεριαλισμός;
Εμείς πιστεύουμε ότι ο ιμπεριαλισμός έχει αλλάξει μορφή και όχι περιεχόμενο, ποιότητα.
Με βάση τον ορισμό πού δώσαμε σε προηγούμενο άρθρο ιμπεριαλιστικές χώρες μπορούν να θεωρηθούν μόνο οι ΗΠΑ , Αγγλία ,Γαλλία ,Γερμανία και με επιφύλαξη η Ιαπωνία.
Κριτήρια: το μέγεθος και η ποσότητα των πολυεθνικών ,η μονοπώληση της εσωτερικής και παγκόσμιας αγοράς ,η εθνικότητα των πολυεθνικών , το χρηματιστηριακό κεφάλαιο ,η εξαγωγή κεφαλαίου και το κέρδος από αυτή την δραστηριότητα και η στρατιωτική δύναμη μαζί με τις επεμβάσεις σε άλλες χώρες για την λεία και την σταθερότητα του συστήματος.
Είναι δυστύχημα πού λείπει μια ιστοσελίδα πού να υπάρχουν αναρτημένα όλα τα οικονομικά στοιχεία όλων των χρόνων και τα συμπεράσματα επιστημονικών ερευνών πού έχουν σχέση με τα πέντε βασικά χαρακτηριστικά πού μας έδωσε ο λένιν για τον ιμπεριαλισμό.
Διάφορα οικονομικά στοιχεία αντλήθηκαν και από το
Ιμπεριαλισμός, παγκοσμιοποίηση και η κερδοφορία του κεφαλαίου του Μάικλ Ρόμπερτς.
https://www.kordatos.org/Portals/41/Documents/2018/%CE%99%CE%BC%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CC%81%CF%82,%20%CF%80%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%B9%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%B9%CC%81%CE%B7%CF%83%CE%B7%20%CE%BA%CE%B1%CE%B9%20%CE%BA%CE%B5%CF%81%CE%B4%CE%BF%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%B1%20%CF%84%CE%BF%CF%85%20%CE%BA%CE%B5%CF%86%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CE%BF%CF%85%20-%20Michael%20Roberts.pdf
ΤΕΛΟΣ.