Στο μέρος που έφεραν ερήμωση λένε πως έφεραν ειρήνη. Ιμπεριαλισμός.

Χάρτης 1898 . Εξάπλωση αποικιών.

Διαβάζουμε από την Ελευθεριακή Συνέλευση Κενός Κύκλος- Προσυνεδριακός διάλογος Αναρχικής Ομοσπονδίας για τον ιμπεριαλισμό.

«Στο μέρος που έφεραν ερήμωση λένε πως έφεραν ειρήνη»

Τάκιτος, Αγρίκολας 30

Το ζήτημα του ιμπεριαλισμού έχει αναδυθεί τα τελευταία χρόνια ως ένα σημείο διαφοροποίησης και διαφωνίας εντός του αναρχικού χώρου. Χοντρικά υπάρχουν δυο τάσεις: η πρώτη τάση θεωρεί ότι η ιμπεριαλιστική δομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιβάλει να προτάσσεται ρητά η ρήξη με τον συγκεκριμένο θεσμό και, επομένως, η αντιιμπεριαλιστική διάσταση της ταξικής πάλης. Επίσης, υποστηρίζεται σθεναρά ότι αυτή η πολιτική στάση και στρατηγική είναι συμβατή με μια διεθνιστική και ταξική προοπτική. Η άλλη τάση ανταπαντά σε επίπεδο ανάλυσης ότι ο αντιιμπεριαλισμός εστιάζει στις διακρατικές σχέσεις αντί στη σχέση κεφάλαιο/εργασία και στις μορφές αναπαραγωγής του κεφαλαίου (αξία, χρήμα, εμπόρευμα). Έτσι, υποστηρίζεται ότι στο πολιτικό επίπεδο ο αντιιμπεριαλισμός υποβαθμίζει ανεπίτρεπτα το ταξικό περιεχόμενο του πολιτικού ανταγωνισμού, παρεκτρέποντας τον προς διαταξικές συμμαχίες και παλλαϊκές συσπειρώσεις, οι οποίες στο όνομα της εναντίωσης στον κοινό εξωτερικό εχθρό καταλήγουν να υποβιβάζουν τα ταξικά συμφέροντα των «από κάτω».

Δεν υπάρχει κανόνας που να λέει ότι όταν υπάρχουν δυο διαφορετικές προσεγγίσεις μια από τις δυο πρέπει να είναι και η σωστή. Σε κάθε περίπτωση, η όποια τοποθέτηση στο ζήτημα του αντιιμπεριαλισμού χρειάζεται μία θεωρητική ανάλυση του φαινομένου το οποίο τίθεται ως αντικείμενο εναντίωσης και αντίστασης, δηλαδή στον ιμπεριαλισμό. Προς μία τέτοια κατεύθυνση κριτικής κατανόησης προσφέρονται και οι ακόλουθες προγραμματικές θέσεις.

Ο ιμπεριαλισμός ως έννοια αναδύεται για να περιγράψει μία συγκεκριμένη περίοδο επέκτασης των Μεγάλων Δυνάμεων. Η περίοδος αυτή είθισται να τοποθετείται στον ύστερο 19ο αιώνα (γύρω στο 1870). Κατά πόσο το φαινόμενο σε αυτή του τη μορφή τελειώνει σταδιακά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ή συνεχίζεται παραμένει ζήτημα διαφωνίας. Εμείς θεωρούμε ότι οι κλασσικές μορφές ιμπεριαλισμού, σταδιακά υποχωρούν και αντικαθίστανται από μία νέα παγκόσμια αυτοκρατορική δομή. Τα χαρακτηριστικά της τελευταίας συνδέονται άμεσα με τη διεθνοποίηση του κεφαλαίου, την κυριαρχία του χρηματοπιστωτισμού, την ισχυροποίηση και επέκταση των τεχνολογικών δικτύων και της υψηλής τεχνολογίας, οδηγώντας σε ένα πολύπλοκο μα παρόλα αυτά ομογενοποιημένο παγκόσμιο σύστημα κυριαρχίας με μια υπερεθνική, καστικού χαρακτήρα, ελίτ να λειτουργεί ως κυρίαρχη τάξη. Η τάση αυτή δεν είναι ούτε γραμμική ούτε ομοιογενής πόσο μάλλον ολοκληρωμένη. Αντιθέτως, εμπεριέχει ασυνέχειες και αντιφάσεις οι οποίες παράγουν τις συνθήκες αυτοαναίρεσης της. Σε αυτό το πλαίσιο, εμφανίζονται και κλιμακώνονται διακρατικοί ανταγωνισμοί που προσιδιάζουν στον πιο παραδοσιακό ιμπεριαλισμό, ένα γεγονός που πρέπει να μας κάνει συγκρατημένους στις περιοδολογήσεις μας.

Η ανάδυση ενός νέου όρου πάντα σχετίζεται με την εδραίωση της αντίληψης ότι συντελείται κάτι ιστορικά νέο, για το οποίο οι υπάρχουσες κατηγορίες δεν επαρκούν. Έτσι και η έννοια του ιμπεριαλισμού είχε σκοπό να αναδείξει τα κοινά στοιχεία της επεκτατικής πολιτικής των Μεγάλων Δυνάμεων με παλιότερες μορφές επεκτατισμού αλλά συγχρόνως και να τις διαφοροποιήσει...

https://voidnetwork.gr/2018/05/18/imperialism-anarchist-federation/

Ας δούμε το παρακάτω απόσπασμα.

Οι κλασσικές μορφές ιμπεριαλισμού, σταδιακά υποχωρούν και αντικαθίστανται από μία νέα παγκόσμια αυτοκρατορική δομή. Τα χαρακτηριστικά της τελευταίας συνδέονται άμεσα με τη διεθνοποίηση του κεφαλαίου, την κυριαρχία του χρηματοπιστωτισμού, την ισχυροποίηση και επέκταση των τεχνολογικών δικτύων και της υψηλής τεχνολογίας...

Αυτό το θέμα το μελετήσαμε στα ζητήματα του ιμπεριαλισμού και καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι αλλάζουν οι μορφές αλλά παραμένει ο ιμπεριαλισμός όσο για αυτά που λένε όπως διεθνοποίηση του κεφαλαίου, κυριαρχία του χρηματοπιστωτισμού κλπ. δεικνύουν ότι δεν έχουν μπει ούτε καν στον κόπο να διαβάσουν το κλασσικό βιβλίο του λένιν, Ιμπεριαλισμός το νεότερο στάδιο του καπιταλισμού.

Ας δούμε τώρα το απόσπασμα πού θα μας απασχολήσει στο παρόν άρθρο.

Λένε ότι ο αντιιμπεριαλισμός εστιάζει στις διακρατικές σχέσεις αντί στη σχέση κεφάλαιο/εργασία και στις μορφές αναπαραγωγής του κεφαλαίου (αξία, χρήμα, εμπόρευμα). Έτσι, υποστηρίζεται ότι στο πολιτικό επίπεδο ο αντιιμπεριαλισμός υποβαθμίζει ανεπίτρεπτα το ταξικό περιεχόμενο του πολιτικού ανταγωνισμού, παρεκτρέποντας τον προς διαταξικές συμμαχίες και παλλαϊκές συσπειρώσεις, οι οποίες στο όνομα της εναντίωσης στον κοινό εξωτερικό εχθρό καταλήγουν να υποβιβάζουν τα ταξικά συμφέροντα των «από κάτω».

Αν η δεύτερη τάση παρέμενε σαν προβληματισμός μίας ασήμαντης κοινωνικής ομάδας, χωρίς απήχηση στο λαό, όπως είναι ένα τμήμα των αναρχικών τότε δεν θα έμπαινε θέμα για να ασχοληθούμε, αλλά ο ίδιος προβληματισμός επικρατεί και σε άλλους χώρους.

 Μήπως τελικά πρόκειται για τέχνασμα απόκρυψης, σύγχυσης και διαμοιρασμού ευθυνών από κάποιους αριστερούληδες με γεμάτες τσέπες πού θέλουν να τα έχουν καλά με τους πιο δυνατούς του παιχνιδιού; τους ιμπεριαλιστές.

Πιο κάτω παραθέτουμε χάρτες από την εποχή της αποικιοκρατίας μιας και είναι πιο εύκολο για τον καθένα να αντιληφθεί τι σημαίνει ιμπεριαλισμός μιας και μόνο η οικονομική εξάρτηση αποκρύβει έως ένα σημείο από τα μάτια των λαών το πραγματικό πλέγμα των διεθνών σχέσεων.

Ας πάρουμε τις αποικίες της Βρετανικής αυτοκρατορίας οι ντόπιοι, οι εκμεταλλευόμενοι λαοί θα έπρεπε να θέσουν σαν βασικό, πρώτα και κύρια την ανεξαρτησία τους από την αυτοκρατορία ή θα έπρεπε να μην μιλάνε για την κατοχή της χώρας τους και να θεωρητικολογούν περί της σχέσης κεφαλαίου- εργασίας ή να λένε εμάς δεν μας απασχολεί ή κατοχή αλλά μόνο η ντόπια εκμετάλλευση;

Ανοησίες ο δεύτερος συλλογισμός , πιο σοβαρό άτομο θα έδινε την παραμικρή σημασία σε τέτοια αδυναμία λογικής σκέψης;

Μία χώρα υπό κατοχή ή μόνο οικονομικά εξαρτώμενη στραγγίζεται ,ξεζουμίζεται οικονομικά από αυτή την σχέση πέρα πού μπορεί να την διαλύσουν και σαν χώρα, έτσι τίθεται πρώτα θέμα ανεξαρτητοποίησης με στόχο την εθνικοποίηση των ξένων μονοπωλίων μαζί με την εθνικοποίηση των βασικών τομέων της οικονομίας και επειδή οι ιμπεριαλιστές το γνωρίζουν αυτό πολύ καλά, γιαυτό έχουν μία επιπλέον απέχθεια για το οτιδήποτε κρατικό.

Έτσι έχουν εξαπολύσει ένα κύμα δυσφήμησης του κρατικού τομέα.

Μήπως όμως μια τέτοια εθνικοποίηση δεν αλλάζει τους ταξικούς συσχετισμούς της περίφημης σχέσης κεφαλαίου -εργασίας;

Μήπως τα ιμπεριαλιστικά μονοπώλια πού δρουν στο εσωτερικό της κάθε εξαρτώμενης χώρας δεν λαμβάνουν μέρος στη σχέση κεφάλαιο/εργασία και στις μορφές αναπαραγωγής του κεφαλαίου;

Μήπως δεν λαμβάνουν μέρος στην ταξική πάλη;

Μήπως δεν περιορίζουν την ανάπτυξη της κάθε χώρας για να μην γίνει ανταγωνιστική απέναντί τους;

Πότε και πως μπόρεσαν να αναπτυχθούν ακόμα και να γίνουν ιμπεριαλιστικές, χώρες όπως οι ΗΠΑ , η Ιαπωνία ;

Διώχνοντας τους ιμπεριαλιστές και μην αφήνοντάς τους να αναμιγνύονται στο εσωτερικό της χώρας τους, παίρνοντας προστατευτικά μέτρα για την αγροτική οικονομία, την βιοτεχνία και την βιομηχανία τους.

Μαζί με την εισαγωγή της άμεσης δημοκρατίας αλλάζουν οι συσχετισμοί και η εξουσία περνάει στον λαό.

Όσο για τις παλλαϊκές συσπειρώσεις πού κάποιοι τις βλέπουν σαν κακό, στόχος πρέπει να είναι οι παλλαϊκές συσπειρώσεις.

Η ενότητα του συνόλου του λαού και αν κάποιοι θέλουν βιοτεχνίες με εργαζόμενους και εργοστάσια ή να κρατήσουν αυτά τα υπάρχοντά τους από την στιγμή πού θα λειτουργούν και προς όφελος όλης της κοινωνίας ποιος μπορεί να είναι τόσο ανόητος για να αρνηθεί κάτι τέτοιο;

Αν αυτό μπορεί να θεωρηθεί διαταξικές συμμαχίες για κάποιους τότε ναι και σε αυτές, αυστηρά όχι όμως στις πραγματικές διαταξικές συμμαχίες, στον ιμπεριαλισμό και στους ντόπιους συνεργάτες τους οικονομικούς, πολιτικούς κλπ.

Θα πρέπει να γίνει παλλαϊκή ,τιτάνια προσπάθεια για την ανασυγκρότηση μίας χώρας λαμβανομένου υπόψη του περίγυρου, των πιθανών ιμπεριαλιστικών πιέσεων ,αποκλεισμών κλπ.

Θα πρέπει κάποτε η σκέψη και ειδικά η ουτοπία να γειωθεί στην πραγματικότητα για να δει πως μπορεί να ανοίξει νέους δρόμους επ΄ωφελεία του συνόλου των πολιτών αλλιώς θα παραμείνει μόνιμα μία ουτοπία μίας μικρής ομάδας φανατικών.

Και στην περίπτωση πού ευνοήσουν οι συγκυρίες η ουτοπία αυτή αν εφαρμοστεί χωρίς την άμεση δημοκρατία μπορεί να γίνει εφιάλτης για τον λαό. Παρακάτω έχουμε μερικά αποσπάσματα από το βιβλίο του Λευτέρη Μαυροειδή, Από τον Σταλινισμό στην Περεστρόικα για το πώς το όνειρο έγινε εφιάλτης.

Έτσι τα κόμματα πού ισχυρίζονται ότι είναι υπέρ του λαού θα πρέπει να πρωτοστατούν σε ίδρυση πολιτιστικών λεσχών , συλλόγων κλπ. με τους όρους της αρχαιοελληνικής δημοκρατίας όπως αν έχουν εκλεγεί βουλευτές ,περιφερειάρχες, δήμαρχοι ,δημοτικοί σύμβουλοι κλπ. να φροντίζουν τακτικά να ενημερώνουν και να συζητούν με τον λαό για τα προβλήματα πού υπάρχουν και να βρίσκουν μαζί του τις πιο ενδεδειγμένες χαμηλού κόστους λύσεις.

Ακολουθεί ένα δείγμα από τον προσυνεδριακό διάλογο του 20 ου Συνεδρίου του ΚΚΕ για να δούμε πως κάποιοι ζούνε  σε ένα περιχαρακωμένο, φανταστικό ιδεολογικό κόσμο.

Το πιο ωραίο είναι το παρακάτω απόσπασμα.

3) η ανατροπή του καπιταλισμού και ο σοσιαλισμός παραπέμπεται... στις καλένδες, αφού προέχει ένα μεταβατικό στάδιο δήθεν «φιλολαϊκής διαχείρισης» του καπιταλισμού.

Σε ποιόν κόσμο ζείτε τελικά, μήπως νομίζετε ότι βρισκόμαστε στην εποχή των «σοσιαλιστικών» επαναστάσεων;

Όπως όποιος  πιστεύει ότι αρκεί μία χώρα να έχει μονοπωλιακό καπιταλισμό και με βάση τον νόμο της ανισόμετρης ανάπτυξης να λύνεται το πρόβλημα της εξάρτησης, τότε πραγματικά ζει σε βαθύ ύπνο.

Κυριακή 19 Φλεβάρη 2017

Ριζοσπάστης.

Σελίδα 8

20ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΚΕ - ΠΡΟΣΥΝΕΔΡΙΑΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ

Για το ζήτημα της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης

Οι Θέσεις της ΚΕ για το 20ό Συνέδριο του ΚΚΕ αποτυπώνουν ολοκληρωμένα και στον καλύτερο δυνατό βαθμό τόσο τις διεθνείς και εγχώριες εξελίξεις, όσο και τις συνθήκες μέσα στις οποίες καλείται να δράσει το Κόμμα ως συνειδητή και οργανωμένη πρωτοπορία της εργατικής τάξης. Ενα κομβικό, κατά τη γνώμη μου, ζήτημα που αποτελεί στοιχείο διαπάλης με οπορτουνιστικές και ρεφορμιστικές αντιλήψεις εντός και εκτός Ελλάδας, μέσα κι έξω από το κομμουνιστικό κίνημα, είναι το ζήτημα της «ιμπεριαλιστικής εξάρτησης». Οπως ορθά αναφέρεται στις Θέσεις πρόκειται για «το ζήτημα της «εξάρτησης», που αποκόπτεται από τη θέση της κάθε καπιταλιστικής χώρας στο ιμπεριαλιστικό σύστημα και δεν υπολογίζει ως παράγοντα την ανισόμετρη καπιταλιστική ανάπτυξη, η οποία καθορίζει και τις σχέσεις ανισοτιμίας στο πλαίσιο της σύγχρονης αλληλεξάρτησης καπιταλιστικών κρατών στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα» (Θ. 78).

Πράγματι, η καπιταλιστική οικονομική κρίση έφερε στο προσκήνιο μια σειρά οπορτουνιστικές θεωρίες περί «εξαρτημένης Ελλάδας», «νεοαποικιοκρατίας» κ.λπ. Πρόκειται για θεωρίες και επεξεργασίες που ερμηνεύουν τον ιμπεριαλισμό με όρους κυρίως εξωτερικής πολιτικής, ως επικυριαρχία ενός ισχυρότερου αστικού κράτους σε ένα ασθενέστερο. Στο πλαίσιο αυτό, οι θιασώτες της αντιλενινιστικής αυτής προσέγγισης αποσπούν μια σειρά υπαρκτά στοιχεία της εξωτερικής πολιτικής (π.χ. στρατιωτικές επεμβάσεις μεγάλων ιμπεριαλιστικών κρατών, οικονομική διείσδυση μεγάλων μονοπωλιακών ομίλων σε μια χώρα ή περιοχή, κ.λπ.) από το ίδιο το κοινωνικοοικονομικό περιεχόμενο του ιμπεριαλισμού ως τελευταίου, ανώτατου σταδίου του καπιταλισμού. Ετσι, καταλήγουν να περιορίζουν τον ιμπεριαλισμό στην κυριαρχία ορισμένων «ισχυρών χωρών», βγάζοντας το - λαθεμένο - συμπέρασμα ότι ιμπεριαλιστική πολιτική ασκούν μόνο τα καπιταλιστικά εκείνα κράτη που βρίσκονται, σε κάθε δεδομένη ιστορική στιγμή, στην κορυφή της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας. Δεν πρόκειται ασφαλώς για κάποια καινούργια θεωρία. Η αντιμαρξιστική - αντιλενινιστική αυτή προσέγγιση έχει τις ρίζες της στην «καουτσκική» οπτική του ιμπεριαλισμού (διαχωρίζοντας, μεταξύ άλλων, αυθαίρετα το «παρασιτικό χρηματιστικό κεφάλαιο» από το «παραγωγικό βιομηχανικό κεφάλαιο»), την οποία ο Λένιν κατακεραυνώνει στο έργο του «Ο Ιμπεριαλισμός ανώτατο στάδιο του Καπιταλισμού».

Η θεωρία περί «εξάρτησης», άλλοτε σκόπιμα και άλλοτε από επιστημονική ανεπάρκεια, διαστρεβλώνει τη λενινιστική προσέγγιση του ιμπεριαλισμού, αγνοεί ή υποτιμά το κοινωνικοοικονομικό περιεχόμενο του ιμπεριαλισμού ως μονοπωλιακού καπιταλισμού και αδυνατεί να λάβει υπ' όψη την εξαιρετικά σημαντική επίδραση του νόμου της ανισόμετρης ανάπτυξης. Η υιοθέτηση της λανθασμένης θεωρίας της «εξάρτησης» οδηγεί σε συμπεράσματα εξαιρετικά βολικά για την αστική εξουσία: 1) Τη θέση της βασικής αντίθεσης (κεφάλαιο - εργασία) παίρνει η ψευδεπίγραφη αντίθεση «εγχώριο κεφάλαιο - ξένα κεφάλαια», 2) προτάσσεται ως στόχος πάλης η απόκτηση της «εθνικής ανεξαρτησίας», ανοίγοντας το δρόμο για κοινό πολιτικό μέτωπο εργατικής τάξης και αστικών δυνάμεων, 3) η ανατροπή του καπιταλισμού και ο σοσιαλισμός παραπέμπεται... στις καλένδες, αφού προέχει ένα μεταβατικό στάδιο δήθεν «φιλολαϊκής διαχείρισης» του καπιταλισμού.

Με βάση τα παραπάνω, η λαθεμένη και αντιεπιστημονική θεωρία της «εξαρτημένης Ελλάδας» είναι επιβεβλημένο να αποκρουστεί με επιχειρήματα. Σε συνθήκες ολοένα και πιο βαθιάς καπιταλιστικής διεθνοποίησης, στο σύγχρονο ιμπεριαλιστικό σύστημα έχει διαμορφωθεί ένα καθεστώς ανισότιμης αλληλεξάρτησης του συνόλου των καπιταλιστικών κρατών. Οι ανισότιμες αλληλεξαρτήσεις (που συνεχώς μεταβάλλονται) ανάμεσα στις καπιταλιστικές χώρες, συμπεριλαμβανομένης ασφαλώς και της Ελλάδας, είναι αποτέλεσμα της επίδρασης του νόμου της ανισόμετρης ανάπτυξης. Οπως σωστά έχει επισημάνει κατά καιρούς το Κόμμα, με αναλύσεις και άρθρα στον κομματικό Τύπο, «ο καπιταλισμός στην Ελλάδα βρίσκεται στο ιμπεριαλιστικό στάδιο ανάπτυξής του, σε ενδιάμεση θέση στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα, με ισχυρές ανισότιμες εξαρτήσεις από τις ΗΠΑ και την ΕΕ» (Πρόγραμμα του ΚΚΕ, 19ο Συνέδριο). Οι ίδιες οι εξελίξεις δικαιώνουν απόλυτα τη θέση αυτή.

Το γεγονός ότι ο ελληνικός καπιταλισμός βρίσκεται στο ιμπεριαλιστικό στάδιο ανάπτυξής του και, επομένως, η ελληνική αστική τάξη αποτελεί (με σχέσεις ανισότιμης αλληλεξάρτησης) τμήμα της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας προκύπτει από συγκεκριμένα στοιχεία: 1) Η συμμετοχή της Ελλάδας, κυρίως μέσω των στρατιωτικών βάσεων (Σούδα, Ακτιο κ.λπ.), στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ, 2) η προσπάθεια εκμετάλλευσης της γεωστρατηγικής θέσης της χώρας στο πλαίσιο των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών (π.χ. αγωγοί φυσικού αερίου, ανταγωνισμός ΗΠΑ - ΕΕ με Ρωσία, οριοθέτηση ελληνικής και κυπριακής ΑΟΖ, ανάπτυξη αντιφατικών σχέσεων με την Τουρκία, ανάπτυξη στρατιωτικών και οικονομικών σχέσεων με Ισραήλ, κ.λπ.) για αναβάθμιση του ρόλου της στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, 3) η εξαγωγή κεφαλαίων ελληνικών τραπεζών σε βαλκανικές και παρευξείνιες χώρες (π.χ. Βουλγαρία, πΓΔΜ, Αλβανία, Σερβία, Ρουμανία κ.λπ.), 4) η αναδιανομή αγορών σε χώρες των βαλκανίων υπέρ ελληνικών μονοπωλιακών ομίλων, καθώς η Ελλάδα είναι πρώτη σε επενδύσεις στην Αλβανία και σταθερά στις πρώτες θέσεις ξένων επενδυτών σε πΓΔΜ και Βουλγαρία, 5) η παρουσία εισηγμένων στα διεθνή χρηματιστήρια μεγάλων ελληνικών επιχειρήσεων (το 52% των εισηγμένων ναυτιλιακών εταιρειών στα χρηματιστήρια Νέας Υόρκης και NASDAQ είναι ελληνικών συμφερόντων), 6) η επενδυτική δραστηριοποίηση ελληνικών μονοπωλιακών ομίλων (π.χ. «CocaCola» - HBC, Ομιλος MIG, Ελλάκτωρ, Ομιλος Λάτση, ΦΑΓΕ, ΤΙΤΑΝ, Ομιλος Βαρδινογιάννη, κ.λπ.) σε μια σειρά χώρες.

Υπάρχουν, λοιπόν, ή δεν υπάρχουν ελληνικά μονοπώλια; Είναι ή δεν είναι ο ελληνικός καπιταλισμός στο μονοπωλιακό του στάδιο; Από πότε, άραγε, μετατράπηκε σε... «αποικιοκρατία» και «κατοχή» μια οικονομία (η ελληνική καπιταλιστική οικονομία) η οποία, πριν την καπιταλιστική κρίση, είχε πολλαπλάσιους ρυθμούς ανάπτυξης από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο; Μήπως τελικά το οπορτουνιστικό ιδεολόγημα της «εξάρτησης», που ανεμίζουν σαν παντιέρα ορισμένοι ημιμαθείς τυχοδιώκτες, δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια προσπάθεια αθώωσης της εγχώριας αστικής τάξης και αποπροσανατολισμού του εργατικού - λαϊκού κινήματος; Δεν περιμένουμε, ασφαλώς, καμία απάντηση απ' αυτούς που έχουν αναγάγει σε επιστήμη τη διαστρέβλωση του μαρξισμού - λενινισμού.

Η αποσαφήνιση των ζητημάτων που προαναφέρθηκαν έχει ιδιαίτερη σημασία για την επεξεργασία της επαναστατικής στρατηγικής των κομμουνιστικών κομμάτων, ως συνειδητή πρωτοπορία του εργατικού - λαϊκού κινήματος σε κάθε χώρα. Μιας στρατηγικής που δεν χωρά ενδιάμεσα στάδια μεταξύ καπιταλισμού και σοσιαλισμού, ούτε αυταπάτες για στήριξη, ή ακόμη και ανοχή, απέναντι σε αστικές κυβερνήσεις στο όνομα της ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων ή της αποκατάστασης της «εθνικής κυριαρχίας». Οι Θέσεις της ΚΕ για το 20ό Συνέδριο του ΚΚΕ αποτελούν το διαλεκτικό και επιστημονικά επεξεργασμένο καταστάλαγμα μιας πορείας 100 χρόνων στην προμετωπίδα των εργατικών - λαϊκών αγώνων του λαού μας. Η επιστημονικά επεξεργασμένη στρατηγική του ΚΚΕ, έχοντας αφομοιώσει τη μαρξιστική - λενινιστική κοσμοθεωρία, αναδεικνύει όχι μόνο το βαθμό της ιδεολογικής του ωρίμανσης, αλλά αποτελεί και πυξίδα για τους αγώνες του μέλλοντος, για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, για τη νέα κοινωνία, για το Σοσιαλισμό - Κομμουνισμό.

Νίκος Μόττας

Υποψ. Διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών & Ιστορίας

Η Βρετανική Αυτοκρατορία

Η ισχυρότερη αυτοκρατορία της ιστορίας

Δημητρης Καμπουρακης

Πως μετριέται η ισχύς μιας αυτοκρατορίας μέσα σε διαφορετικούς αιώνες, ώστε να υπολογίσουμε ποια ήταν η ισχυρότερη που πέρασε ποτέ; Από την έκταση, τον πληθυσμό, την κατοχή πλουτοπαραγωγικών πόρων, την στρατιωτική δύναμη ή την διάρκεια της ζωής της; Και ποια ήταν τελικά η ισχυρότερη;

Μέσα στο πέρασμα των αιώνων δημιουργήθηκαν, άκμασαν και διαλύθηκαν πελώριες και πανίσχυρες αυτοκρατορίες, που άφησαν ανεξίτηλο το ίχνος τους στην παγκόσμια ιστορία. Μια σύγκριση μεταξύ τους δεν είναι εύκολη, καθώς τα δεδομένα κάθε ιστορικής εποχής είναι διαφορετικά. Κάθε προσπάθεια να μπουν σε μια ενιαία ζυγαριά τα στρατιωτικά, πολιτικά, πληθυσμιακά και παραγωγικά δεδομένα διαφορετικών ιστορικών περιόδων, κινδυνεύει να πέσει στην παγίδα της υπεραπλούστευσης.

Η έκταση μιας αυτοκρατορίας από μόνη της για παράδειγμα, αποτελεί ασφαλές κριτήριο; Συγκρίνονται οι αχανείς αραιοκατοικημένες στέπες με τις μικρές σε έκταση αλλά πολυάνθρωπες πόλεις; Ο χρόνος ζωής κάθε αυτοκρατορίας είναι ζωτικό μέγεθος; Φυσικά, αφού άλλο ήταν τα διακόσια χρόνια της Περσικής αυτοκρατορίας, άλλο τα εξακόσια της Ρωμαϊκής κι άλλο τα χίλια της Βυζαντινής.

Μέσα λοιπόν από έναν συνδυασμό πολύπλοκων δεδομένων οι ιστορικοί έχουν καταλήξει ότι υπήρξε μία αυτοκρατορία που ξεπέρασε όλες τις άλλες. Και την Περσική και την αυτοκρατορία του Αλεξάνδρου και τη Ρωμαϊκή και τη Βυζαντινή και την πρώτη Αραβική μετά τη γέννηση του Μωάμεθ, και τη Μογγολική του Τσένγκις Χαν και την Οθωμανική των Τούρκων σουλτάνων, και την Σοβιετική, αλλά και την Αμερικανική που κυριαρχεί σήμερα. Ήταν η Βρετανική αυτοκρατορία.

Η εκτίμηση αυτή προέρχεται από τον συνδυασμό του χρόνου ζωής της, της έκτασης των κτήσεων, τον πληθυσμό της σε σχέση με τον παγκόσμιο πληθυσμό, την στρατιωτική ισχύ σε σύγκριση μ' αυτή των αντιπάλων της, την επιρροή που άσκησε στον υπόλοιπο κόσμο, την κατοχή των μεγάλων πληθυσμιακών κέντρων και των εμπορικών δρόμων, αλλά και του κομματιού των παγκόσμιων πόρων που είχε στην κατοχή της.

Η βρετανική αυτοκρατορία λοιπόν, έφθασε στο απόγειο της τη δεκαετία του 1920. Με έκταση του μητρικού κράτους 250.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, η αυτοκρατορία κατείχε 35.000.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, ενώ θεωρούσε διακηρυγμένο χώρο ζωτικών της συμφερόντων άλλα τόσα. Με πληθυσμό 40.000.000 ανθρώπων στο στενό της κράτος, η αυτοκρατορία κυβερνούσε 525.000.000 ανθρώπους, το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού. Εξήντα από τις εκατό μεγαλύτερες πόλεις της υφηλίου ήταν δικές της, ενώ κατείχε πάνω από το 60% των παγκόσμιων πόρων και το 85% του παγκόσμιου εμπορίου. Πουθενά στην υφήλιο δεν γινόταν κάτι αξιοσημείωτο χωρίς την έγκριση της. Το 1920, η γη έκανε μια ολόκληρη περιστροφή γύρω από τον ήλιο, δίχως αυτός να δύσει ποτέ στα εδάφη της αυτοκρατορίας.

Κατείχε την Ιρλανδία, Καναδά, Νοτιοαφρικανική Ένωση, Ροδεσία, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Ινδία, Κεϋλάνη, Βόρνεο, Χόνγκ-Κόνγκ, Σιγκαπούρη, Αίγυπτο, Σουδάν, Κένυα, Νιγηρία, Καμερούν, Ταγκανίκα, νοτιοδυτική Αφρική, Κύπρο, Νέα Γουινέα, Τζαμάικα, Άντεν, Μάλτα και Γιβραλτάρ. Ακόμα, όλες οι θάλασσες που βρέχουν την Αραβία ήταν Βρετανικές, καθώς και όλες οι ακτές της Ερυθράς θάλασσας, του κόλπου του Ομάν, του Περσικού κόλπου, της Βεγγάλης καθώς και του Ινδικού ωκεανού. Κατείχε ακόμα το Αφγανιστάν, το Τουρκεστάν, τι Θιβέτ, το Σιάμ.

Ο νότιος πόλος, η Ωκεανία δηλαδή της είχε κατοχυρωθεί ως ιδιοκτησία, ενώ μετά τον Α' παγκόσμιο πόλεμο είχε αρπάξει και όλες τις Γερμανικές κτήσεις στην ανατολική Αφρική. Κατείχε επίσης το Ιράκ, την ευρύτερη περιοχή της Παλαιστίνης και την Υπεριορδανία. Αυτές ήταν κτήσεις υπό στενή Βρετανική διοίκηση, χωρίς να υπολογίζονται χώρες στις οποίες κηδεμόνευε απροσχημάτιστα όπως η Ελλάδα, η Τουρκία ή η Ιταλία πριν τον Μουσολίνι.

Η ισχύς της Βρετανικής αυτοκρατορίας ήταν κάτι το ασύλληπτο. Ο εμπορικός και πολεμικός της στόλος που στήριζε αυτή την θαλάσσια αυτοκρατορία, ήταν υπερδιπλάσιος από το άθροισμα όλων των στόλων μαζί των υπολοίπων κρατών της υφηλίου. Μια τέτοια αυτοκρατορία έμοιαζε ανίκητη και πράγματι δεν νικήθηκε, όμως η νίκη της στον δεύτερο παγκόσμιο ήταν Πύρρειος. Αμέσως μετά το τέλος του κατέρρευσε και παρέδωσε στους Αμερικανούς.

Απλώς αυτή τρομακτική δύναμη του παρελθόντος εξηγεί εν' μέρει και τη σημερινή συμπεριφορά των Βρετανών, που νομίζουν ακόμα ότι είναι παγκόσμιοι παίχτες και ηγήτορες, αρνούμενοι έτσι να προσαρμοστούν στα σημερινά δεδομένα. Η υπερφύαλη φράση τους ''ομίχλη στο κανάλι (Μάγχη), απομονώθηκε η Ευρώπη'', μόνο λόγω αυτοκρατορικής ...πετριάς μπορεί να δικαιολογηθεί.

5.6.2019 / ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Ινδία: 45 τρισ. δολάρια χρωστούν στον λαό οι Βρετανοί αποικιοκράτες

O θρύλος θέλει πως κατά την περίοδο που οι Άγγλοι κατείχαν την Ινδία, η χώρα ήταν πιο πλούσια και το επίπεδο ζωής της μεσαίας τάξης της ήταν συγκρίσιμο με εκείνο των Ευρωπαίων και πως οι Ινδοί ζούσαν ζωή χαρισάμενη καίτοι υπό κηδεμονία.

Όμως τα πράγματα δεν είναι μάλλον έτσι: μία νέα έκθεση του οικονομολόγου Ούτσα Πάτναϊκ, που μόλις δημοσιεύθηκε από το Columbia University Press, υπολογίζει πως η Βρετανία είχε αποστραγγίσει από την Ινδία, κατά το διάστημα από το 1765 έως το 1938 ένα ποσό που ανέρχεται σε 45 τρισ. δολάρια. Ένα αστρονομικό ποσό, που είναι 17 φορές περισσότερο από το συνολικό ΑΕΠ της σημερινής Βρετανίας.

Πώς στάθηκε αυτό δυνατό; Κατά τα φαινόμενα μέσω του εμπορικού συστήματος. Πριν από την αποικιοκρατική περίοδο, η Βρετανία αγόραζε προϊόντα, όπως υφάσματα και ρύζι, από τους Ινδούς παραγωγούς και τους κατέβαλε χρήματα.

Όταν μετά το 1765, λίγο αφότου η Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών πήρε τον έλεγχο της περιοχής και εγκατέστησε το μονοπώλιο στο εμπόριο από τις Ινδίες, τα πράγματα μεταβλήθηκαν. Η Εταιρεία άρχιζε να επιβάλλει φόρους στην Ινδία και κατόπιν με τα χρήματα αυτά αγόραζε ινδικά προϊόντα για βρετανική χρήση. Δηλ. αντί να πληρώνει από την τσέπη τους τα ινδικά προϊόντα, οι Βρετανοί έμποροι τα αποκτούσαν δωρεάν, «αγοράζοντας» από τους Ινδούς αγρότες και κλωστοϋφαντουργούς με χρήματα που μόλις τους είχαν αφαιρέσει.

Ο Πάτναϊκ έκανε διάφορους υπολογισμούς και προσεγγιστικά μέτρησε πόσα χρωστούν οι Βρετανοί στους Ινδούς (με έναν ελάχιστο επιτόκιο 5%) και ανακάλυψε πως τα ποσά αυτά ανέρχονται στα 44,6 τρισ. δολάρια.

Ένα ποσόν, που οδήγησε τον Αμερικανό οικονομολόγο στο συμπέρασμα πως «δεν αληθεύει πως η Βρετανία έφερε την ανάπτυξη στην Ινδία: είναι μάλλον η Ινδία που έφερε την ανάπτυξη στη Βρετανία».

Λευτέρη Μαυροειδή, Από τον Σταλινισμό στην Περεστρόικα.

Για την Βουλγαρία η αναφορά.

Η διαδικασία της κολεκτιβοποίησης από κει και πέρα έγινε με τη

χρησιμοποίηση μέσων ανοικτού καταναγκασμού και πολλές φορές

βίας, καθώς πήγε παράλληλα με την εκστρατεία εξόντωσης των λεγόμενων κουλάκων δηλαδή των μεσαίων και πλούσιων ατομικών νοικοκυριών πού ευδοκιμούσαν.

Όπως ήταν φυσικό - συνέβη άλλωστε τούτο και σε όλες τις χώρες του σοσιαλιστικού στρατοπέδου -το αποτέλεσμα ήταν η πτώση και των στρεμματικών αποδόσεων και της συνολικής αγροτικής και κτηνοτροφικής παραγωγής. Και βεβαίως η χειροτέρευση των όρων ζωής στο χωριό και στην πόλη...

Η αναγκαστική κολεκτιβοποίηση της αγροτικής οικονομίας ,της

γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής και της εμπορίας των αγροτικών προϊόντων.

Τέλος η ασφυκτική σχεδιοποίηση του παντός στα άκαμπτα σχήματα των πενταετών σχεδίων...

Το Δεκέμβριο του 1947 πραγματοποιήθηκε η δεύτερη φάση της

εθνικοποίησης ,πού περιέλαβε τις μεσαίες και μικρές βιομηχανικές

επιχειρήσεις. Η εξόρμηση, προετοιμασμένη μυστικά και οργανωμένη επιτελικά ,διεξήχθη αστραπιαία μέσα σε ένα πρωινό με την κρατικοποίηση 6 χιλιάδων επιχειρήσεων...

Φίλοι μου κομματικοί , πού πήραν μέρος στην επιχείρηση, μου διηγήθηκαν δραματικές στιγμές... ως το μεσημέρι τα πάντα είχαν λήξει.

Η μεσαία και μικρή πρωτοβουλία στην βιομηχανία και το εμπόριο είχε καταργηθεί...

Τη διαδικασία της κρατικοποίησης της βιομηχανίας και του εμπορίου ακολούθησε η διαδικασία της υποχρεωτικής επίσης συνεταιριστικοποίησης των βιοτεχνών και επαγγελματιών στην πόλη και το χωριό.

Εξαφανίστηκε έτσι η κάθε μορφής ιδιωτική πρωτοβουλία, μεγάλη ή μικρή.

Ήταν η γραμμή πού είχε επιβάλει ο Στάλιν στην ΕΣΣΔ καταργώντας τη Νέα Οικονομική Πολιτική αμέσως σχεδόν μετά τον θάνατο του Λένιν.

Και μεταφυτευόταν ατόφια την ώρα εκείνη στις ανατολικές χώρες της Ευρώπης...

Η συγκεντρωτική και σχεδιασμένη οικονομία οδήγησε,είναι αλήθεια στην εντυπωσιακή εκείνη εκτατική ανάπτυξη,πού γνώρισε η οικονομία των χωρών του υπαρκτού σοσιαλισμού στην πρώτη φάση.

Επρόκειτο όμως να οδηγήσει σε τέτοια ακαμψία, τέτοιες δυσλειτουργίες, τέτοιους παραλογισμούς , ώστε ο μετά τον Δημητρώφ ηγέτης της Βουλγαρίας - ο σκληρός Βόλκο Τσερβένκωφ- πού ήταν και ο θεωρητικός του μοντέλου , θα αναγκαστεί σε μία έκρηξη ειλικρίνειας να αναγνωρίσει «ότι δεν υπάρχει ένας τσαγκάρης να διορθώσει κανείς τις σόλες των παπουτσιών του».

Με το κλείσιμο του 1949 το σταλινικό μοντέλο οικοδόμησης του σοσιαλισμού και λειτουργίας του κράτους είχε πια πάρει την πλήρη

του διαμόρφωση στη Βουλγαρία. Τα βασικά του στοιχεία, όπως τα

παρακολουθήσαμε ήταν:

Η μονοκομματικοποίηση της πολιτικής ζωής και η εγκαθίδρυση

της απόλυτης εξουσίας του κόμματος όχι μόνο στην πολιτική ζωή,

αλλά και στούς χώρους της πνευματικής ζωής, στην τέχνη, την έρευνα, την επιστήμη, ακόμα και στην ατομική και οικογενειακή ζωή των πολιτών. Σε πρώτη γραμμή και με αυστηρότερους όρους στα μέλη και τα στελέχη του...

Η ολοκληρωτική κρατικοποίηση της βιομηχανίας, του εμπορίου και των υπηρεσιών με την εξαφάνιση κάθε μορφής ιδιωτικής πρωτοβουλίας.

Οι αποικιακές δυνάμεις το 1945.