ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ.

Φρανσίσκο Πισάρρο Γκονσάλες 16 Μαρτίου 1478 - 26 Ιουνίου 1541) ήταν Ισπανός εξερευνητής και κατακτητής (κονκισταδόρ), ιδιαίτερα γνωστός ως κατακτητής της Αυτοκρατορίας των Ίνκας.

ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ.

«Οι πολλές και ποικίλες ποιότητες, που περικλείουν αντιθέσεις και είναι δύσκολο να τις δαμάσεις, καταστρέφονται προτού βρεθούν μαζί, εφόσον, όπως σε πόλη με ανθρώπους μιγάδες που έχουν συγκεντρωθεί από παντού, δεν είναι εύκολο να φτάσουν σε κατάσταση ενότητας και ομοιοπάθειας, αλλά κάθε μία τραβάει προς αυτό που της είναι οικείο και είναι δύσκολο να συνδυαστεί με το αλλόφυλο» («Συμποσιακά», Δ΄, Πρόβλημα Α΄, 661C). Πλούταρχος.

Ένα δύσκολο προς διαπραγμάτευση θέμα των ημερών μας.

Τι είναι ο Ρατσισμός;

ρατσισμός (ο) η κοινωνική ή πολιτική πρακτική διακρίσεων, που βασίζεται στο δόγμα τής ανωτερότητας μιας φυλής, εθνικής ή κοινωνικής ομάδας και στην καλλιεργημένη αντίληψη των μελών της ότι οφείλουν να περιφρουρήσουν την αμιγή σύσταση, την καθαρότητα τής ομάδας τους. καθώς και τον κυριαρχικό τους ρόλο έναντι των υπόλοιπων φυλετικών, εθνικών, κοινωνικών κ.λπ. ομάδων, που θεωρούνται από αυτά κατώτερες: φυλετικός / κοινωνικός ~ || φαινόμενα ρατσισμού εναντίον ξένων μεταναστών. ΣΧΟΛΙΟ λ. φασισμός. [ΠΤΥΜ. Μεταφορά

τού ιταλ. razzismo. Βλ. κ. ράτσα\. ρατσιστής (ο), ρατσίστρια (η)

{ρατσιστριών} οπαδός τού ρατσισμού.

ρατσιστικός, -ή, -ό αυτός που σχετίζεται με τον ρατσισμό, που εκφράζει ή εφαρμόζει στην πράξη μια πρακτική διακρίσεων και αποκλεισμού ατόμων ή ομάδων που κρίνονται ως κατώτερης αξίας.

Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας - Μπαμπινιώτης.

ρατσισμός ο [ratsizmós] : η αντίληψη εκείνων που πιστεύουν ότι η δική τους φυλή είναι ανώτερη από τις άλλες που η φύση τις έχει καταδικάσει σε κληρονομική κατωτερότητα· (πρβ. φυλετικές διακρίσεις): Ο ~, παρόλο που είναι επιστημονικά αστήρικτος, αποτελεί σημαντικό παράγοντα πολιτικού ανταγωνισμού. H ιδεολογία του ρατσισμού μόνο μίσος και φανατισμό εμπνέει. || Kοινωνικός ~, για ανάλογη αντίληψη και συμπεριφορά σε βάρος κοινωνικών ομάδων που μειονεκτούν ή διαφέρουν.

https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html?lq=%CE%A1%CE%B1%CF%84%CF%83%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82&dq=

Η καταπίεση ,η εκμετάλλευση ,η κοινωνική ή πολιτική πρακτική διακρίσεων δεν είναι ρατσισμός και κακώς χρησιμοποιείτε έτσι αυτός ο όρος αν και είναι βασική προϋπόθεση, το υπόβαθρο για να γεννηθεί ο ρατσισμός.

Αρχή της θεωρίας.

Γενικά ο ρατσισμός θεωρείται κάτι περισσότερο από τη φυλετική προκατάληψη (race prejudice). Η τυπική θεωρία του σε σύγχρονες αναζητήσεις και σχετικές έρευνες, έχει τις ρίζες της στο πολυθρύλητο έργο του Ζοζέφ Αρτύρ ντε Γκομπινώ (Joseph Arthur De Gobineau): "Essai sur l' inégalité des races humaines" (Δοκίμιο επί της ανισότητας των ανθρωπίνων φυλών), που δημοσιεύτηκε το 1853 και κυριολεκτικά αποτέλεσε τη θεωρητική κάλυψη και "ευλογία" των αποικιοκρατών. Ο πλέον εξέχων σύγχρονος υποστηρικτής του δόγματος αυτού, κατά τον 20ό αιώνα, θεωρείται ο Βρετανός δημοσιολόγος (πολιτογραφήθηκε Γερμανός το 1916), Χιούστον Στιούαρτ Τσάμπερλεν (Houston Stewart Chamberlain).

Από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα ρατσισμού αποτελούν οι πεποιθήσεις του Αδόλφου Χίτλερ, ο οποίος πίστευε ότι η ξανθή Άρια φυλή (άνθρωποι που κατάγονται από τη φυλή των Αρείων) έχει δικαίωμα να κυριαρχεί στον πλανήτη, εις βάρος όλων των άλλων.

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CE%B1%CF%84%CF%83%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82

Για την ακρίβεια αν θέλουμε να ανατρέξουμε στις ρίζες του φαινομένου, θα διαπιστώσουμε ότι το αίτημα της "καθαρότητας του αίματος", που αποτελεί τη θεωρητική θεμελίωση του ρατσισμού, εμφανίζεται για πρώτη φορά στην Ισπανία τον 15ο - 16ο αιώνα.

Στο τέλος έχουμε ένα άρθρο για αυτό το ζήτημα όπως και ένα για την αρχαία Αθήνα για να διαπιστώσουμε ότι δεν υπήρχε ρατσισμός παρόλο πού υπήρχαν δούλοι και εκμετάλλευση.

Δές τε εδώ λάθη συγγραφέων.

« Ο ρατσισμός δεν είναι σημερινό φαινόμενο. Υπήρχε στη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπινων κοινωνιών σε διάφορες μορφές και εκφράσεις από την αρχαιότητα, αλλά τους τελευταίους αιώνες απέκτησε και ιδεολογικό υπόβαθρο ».

Η απόλυτη σύγχυση μεταξύ από την μία πλευρά της καταπίεσης ,της εκμετάλλευσης ,της κοινωνικής ή πολιτικής πρακτικής διακρίσεων και από την άλλη πλευρά του ιδεολογικού υπόβαθρου ,μόνο όταν ενωθούν αυτά τα δύο μας δίνουν τον ορισμό Ρατσιστής, δυστυχώς χωρίς να δίνουμε την πρέπουσα προσοχή στις έννοιες των λέξεων πέφτουμε σε αδικαιολόγητες γκάφες.

Ρατσιστής βάση του ορισμού σημαίνει διακρίσεις, που βασίζονται στο δόγμα τής ανωτερότητας μιας φυλής, εθνικής ή κοινωνικής ομάδας.

Τόσο απλά, διακρίσεις και δόγμα ανωτερότητας και τα δύο αυτά μαζί μας κάνουν την λέξη Ρατσιστής.

Έτσι καλό είναι να είμαστε πολύ προσεκτικοί όταν την χρησιμοποιούμε.

Ειδικά στις ημέρες μας πού είναι φορτισμένες λόγω των μεταναστευτικών ροών όλων των αποχρώσεων.

Τώρα ερχόμαστε στις σημερινές φιλονικίες πού έχουν δημιουργηθεί εξαιτίας των μεταναστευτικών κυμάτων επειδή επιδεινώνουν τις ήδη προβληματικές ( μνημόνια- πτώση βιοτικού επιπέδου) συνθήκες διαβίωσης των Ελλήνων.

Δυστυχώς η επαναστατική αριστερά «έχασε την μπάλα », βραχυκύκλωσε μη μπορώντας να λάβει μία θέση σε ένα πολυσύνθετο πρόβλημα πού να λαμβάνει υπόψη τα συμφέροντα του ελληνικού λαού παρόντα και μέλλοντα , τις επιδιώξεις των ιμπεριαλιστών για πολυπολιτισμικές κοινωνίες και τον ανθρωπισμό.

Ο ρατσισμός και η "καθαρότητα του αίματος", άλλοτε και τώρα

Ημερομηνία δημοσίευσης: 22/03/2012

Του Λέανδρου Πολενάκη

Ο ρατσισμός είναι δυστυχώς παγκόσμιο και διαχρονικό φαινόμενο. Αντπροχθές εκφράστηκε με την εξόντωση "διά πυρός και σιδήρου" των ιθαγενών της Νότιας Αμερικής από τους Ισπανούς "κονκισταδόρες" και των γηγενών Βορειοαμερικανών από τους Αγγλοσάξονες. Προχθές με τον αφανισμό των λαών της Αφρικής από τους Αγγλογάλλους αποικιοκράτες. Χθες ακόμη με τη γενοκτονία των Αρμενίων και των άλλων χριστιανικών πληθυσμών της Μικράς Ασίας ή με το γνωστό ολοκαύτωμα των ναζί, με θύματα Εβραίους κατά κύριο λόγο, αλλά επίσης πάρα πολλούς Ρώσους, Σλάβους, Τσιγγάνους, Έλληνες ανάπηρους διανοητικά, και κομμουνιστές ανεξαρτήτως φυλής, φορείς μιας "βρόμικης", κατά τον ναζισμό, ιδεολογίας που εξοντώθηκαν μαζικά στα στρατόπεδα του θανάτου.

Θυμάμαι, εδώ, με την ευκαιρία το γραπτό ενός Γάλλου διπλωμάτη, που πραγματοποιούσε περιοδεία στην Άνω Αίγυπτο, περίπου στα 1930. Επισκέφθηκε, μας λέει, ένα σκλαβοπάζαρο και είδε να πουλάνε ακόμη εκεί νεαρές Ελληνίδες που είχαν πιαστεί αιχμάλωτες στο Μεσολόγγι. Τη δική τους ιστορία ποιος θα την πει;

Θέλω να πω με τα πιο πάνω ότι ο ρατσισμός δεν γεννήθηκε από τον ναζισμό, μάλλον το αντίθετο συμβαίνει: η ναζιστική ιδεολογία είναι μια από τις πιο αποτρόπαιες μορφές που πήρε μέσα στους αιώνες ο ρατσισμός. Είναι ίσως το δηλητηριώδες κατακάθι και το μολυσμένο απόστημα του παγκόσμιου, διαχρονικού ρατσισμού στον αιώνα που μας πέρασε.

Αν θέλουμε να ανατρέξουμε στις ρίζες του φαινομένου, θα διαπιστώσουμε ότι το αίτημα της "καθαρότητας του αίματος", που αποτελεί τη θεωρητική θεμελίωση του σύγχρονου ρατσισμού, εμφανίζεται για πρώτη φορά στην Ισπανία τον 15ο - 16ο αιώνα, με το διώξιμο από την Ιβηρική χερσόνησο των Εβραίων και των Μαριτανών. Φυσικά και διαπράττονται σφαγές εναντίον "ξένων" πληθυσμών και πριν από αυτήν την εποχή, αλλά δεν διέπονται από αυτήν την αρχή, και κυρίως, δεν δικαιολογούνται με βάση αυτήν την αρχή, που είναι μια καθαρά "νεωτερική" επινόηση. Ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός δεν είναι "αθώος" αιμάτων, αλλά δεν δοκίμασε ποτέ να το κρύψει ή να το "εξωραΐσει", τουλάχιστον στην κλασική εποχή. Ο τρωικός πόλεμος αντιμετωπίζεται από τον Όμηρο στην "Ιλιάδα", που δεν είναι καθόλου ένα πατριωτικό ποίημα, από τη σκοπιά του "εχθρού" και του "ξένου". Ο θεατρικός ήρωας αυτού του έπους είναι ο αντίπαλος, ο Έκτωρ. Ένας αρχαϊκός πίθος, του 6ου αιώνα π.Χ. που βρίσκεται στο μουσείο της Μυκόνου, δείχνει χωρίς καμία λογοκρισία την "επόμενη μέρα" της άλωσης του Ιλίου, με όσες φρικαλεότητες διαπράττουν οι Έλληνες εκεί. Δεν συναντάμε πουθενά την αμφίσημη έννοια της "καθαρότητας". Στην ελληνική τραγωδία ο "ξένος" και ο "ντόπιος" αποδεικνύονται, συνήθως, ένα και το αυτό πρόσωπο. Στην πραγματική ζωή ο "μέτοικος" δεν έχει πολιτικά δικαιώματα, διαθέτει όμως κάποια ατομικά, όπως της ασυλίας, που είναι αμφίβολο αν απολαμβάνουν οι γηγενείς πολίτες.

Το ιδεολόγημα αυτό, της "καθαρότητας", καλύπτεται ακόμη, τότε, στον 15ο-16ο αιώνα όταν πρωτοεμφανίζεται από ένα ένδυμα θρησκευτικό, χριστιανικό, ενώ τον ρόλο του εγγυητή και φύλακα της "καθαρότητας", αναλαμβάνει η Ιερά Εξέτασις. Όποιος αποδειχθεί, μετά από "ανάκριση", και ξέρουμε τι σήμαινε ανάκριση από την Ιερά Εξέταση, ότι διαθέτει έστω και μια σταγόνα "ακάθαρτου" αίματος, χάνει και την περιουσία του και τη ζωή του στην πυρά. Με τη ανακάλυψη της Αμερικής και με την κατάκτηση των "νέων χωρών", η τρομοκρατία της διαβόητης εταιρείας περνά των ωκεανό, για να πλήξει τους ιθαγενείς πληθυσμούς που σφαγιάζονται κατά χιλιάδες με την αιτιολογία ότι "αρνούνται να προσκυνήσουν τον σταυρό". Εδώ πρέπει να πούμε κάτι που δεν είναι πολύ γνωστό στη χώρα μας τουλάχιστον: υπήρξε αντίδραση στην Ισπανία εναντίον του αφανισμού των "Ινδών", όπως τους έλεγαν, γηγενών πληθυσμών της Νότιας Αμερικής. Αντέδρασαν έντονα και γραπτά πολλοί φωτισμένοι, λαϊκοί και κληρικοί, αψηφώντας τον κίνδυνο να πέσουν στα χέρια της τρομερής "Εξέτασης". Το αποτέλεσμα, όμως, ήταν εντελώς διαφορετικό από εκείνο που περίμεναν. Θορυβημένη η Καθολική Εκκλησία από τον σάλο που είχε ξεσπάσει, ότι σφαγιάζονται ολόκληροι πληθυσμοί εν ονόματί της, δεν αποδοκίμασε το μακελειό, αλλά θέλησε απλώς να βγάλει από επάνω της το "κρίμα". "Ένιψε τας χείρας της", κυριολεκτικά, σαν άλλος Πόντιος Πιλάτος, αναθέτοντας σε έναν άνθρωπο δικό της, τον Ισπανό Ιησουίτη καλόγερο και διπλωμάτη Χουάν Βιτόρια... να βρει μια άλλη θεωρητική θεμελίωση του εγκλήματος... που να αφήνει έξω την Εκκλησία! Ο έμπειρος νομομαθής και διπλωμάτης δεν άργησε να βρει τη λύση.

Εκείνη την εποχή έχει αρχίσει να αναπτύσσεται το υπερπόντιο εμπόριο, με άγριο ανταγωνισμό για την κυριαρχία των θαλασσών ανάμεσα στις δύο, τότε, υπερδυνάμεις, την Ισπανία και την Αγγλία. Πρέπει να μπουν κάποιοι κανόνες σε αυτόν τον ανταγωνισμό και ο πιο πάνω Ισπανός καλόγερος, διπλωμάτης κ.ά. Χουάν Βιτόρια ήδη επεξεργάζεται τα πρώτα, υποτυπώδη σχεδιάσματα ενός "Διεθνούς Δικαίου". Μια από τις πρώτες γενικές ρήτρες που συνέλαβε ο Βιτόρια ήταν εκείνη της "ελευθερίας των θαλασσίων επικοινωνιών", ο πρόδρομος δηλαδή της αρχής της "ελευθερίας των θαλασσών".

Η λύση που επινόησε ο Βιτόρια ήταν η εξής: θεμελίωσε τη βία εναντίον των ιθαγενών στο γεγονός ότι, δήθεν, αρνούνται και παρεμποδίζουν την ελευθερία των θαλασσίων επικοινωνιών στους εισβολείς! Με αυτόν τον άκομψο τρόπο επιχειρήθηκε να δικαιολογηθεί ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα εναντίον της ανθρωπότητας. Ενώ συγχρόνως η ελευθερία της επικοινωνίας, που είναι όντως ένα πανανθρώπινο αγαθό, μετατράπηκε ακαριαία στο αντίθετό της, σε ελευθερία της βίας!

Κάτι ακόμη: Την ίδια εποχή, συγχρόνως με την καταλήστευση των λαών της σημερινής Νότιας και Κεντρικής Αμερικής, εμφανίζεται για πρώτη φορά στην Ευρώπη το οργανωμένο τραπεζικό σύστημα και μπαίνουν οι βάσεις του χρηματιστηριακού κεφαλαίου. Επειδή ένας "ποταμός" κλεμμένου από τους "Ινδούς" χρυσού έχει κατακλύσει τη "γηραιά Ήπειρο", με αποτέλεσμα να ατονήσουν οι πρωτογενείς τομείς της οικονομίας, να "καθίσει" η αγροτική παραγωγή και η βιοτεχνία, να ανθίσει ο μεταπρακτικός κλάδος, το παρεμπόριο και οι παρασιτικές "εργασίες" των αργυραμοιβών και τοκιστών. Εκείνη την εποχή γίνεται η πρώτη συσσώρευση κεφαλαίου, πριν ακόμη από τη βιομηχανική επανάσταση, που χρηματοδοτεί ατελείωτους πολέμους, θρησκευτικούς κατ' όνομα, στη βάση ρατσιστικούς και πάντοτε για την αρπαγή, το "πλιάτσικο". Ο ρατσισμός, ο καπιταλισμός και ο μιλιταρισμός πάνε πάντα μαζί.

Πρέπει να είμαστε πάντα σε εγρήγορση επειδή ο ρατσισμός καραδοκεί και εμφανίζεται εκεί όπου δεν τον περιμένουμε. Ανώτερες φυλές και περιούσιοι λαοί, ράτσες "καθαρές" δεν υπάρχουν. Όσοι πιστεύουν κάτι τέτοιο κινδυνεύουν σοβαρά να ζήσουν από την αρχή της ιστορίας τους και να ξαναγίνουν θύματα.

https://archive.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=677427

Οι δούλοι στην αρχαία Αθήνα

Γράφει ο Χρήστος Μπαρμπαγιαννίδης

Το μεγαλείο των Αθηνών κατά τη διάρκεια των κλασικών χρόνων (5ος - 4ος αι. π.Χ.) σε καμία περίπτωση δεν θα είχε επιτευχθεί, αν η θαλασσοκράτειρα πόλη δεν απομυζούσε, ή μάλλον δεν λεηλατούσε τα ταμεία των "συμμαχικών πόλεων" και δε χρησιμοποιούσε στην κρατική της μηχανή, ή μάλλον δεν εκμεταλλευόταν στυγνά, δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους, αυτούς που απλά και με αφέλεια αποκαλούμε δούλους, ξεχνώντας ότι επρόκειτο για ανθρώπους και όχι απλώς για ομιλούντα εργαλεία, όπως τους χαρακτήριζε ο Αριστοτέλης. Ωστόσο, η θέση των άτυχων αυτών ανθρώπων στην Αθήνα, όσο οξύμωρο και αν ηχεί, ήταν καλύτερη από άλλες πόλεις τους αρχαίου ελληνικού κόσμου.

Στην κλασική εποχή το σύνολο των δούλων στην Αττική ανερχόταν σε 100.000. ενώ άλλοι ερευνητές κάνουν λόγο για πολλούς περισσότερους. Οι περισσότεροι απ' αυτούς αγοράζονταν (ωνητοί δούλοι) από "βαρβαρικές" χώρες (Φρυγία, Λυδία, Παφλαγονία, Σκυθία κ.λπ.). Ελάχιστοι ήταν οι γεννημένοι από δούλους στις οικίες του δεσπότη.

Εκτός από τους δούλους που υπηρετούσαν στον οίκο, υπήρχαν και δούλοι που εργάζονταν στα μεταλλεία ή στα εργαστήρια. Επίσης εργάζονταν και στην πόλη, οι καλούμενοι δημόσιοι δούλοι, σε αυτούς υπάγονταν και αυτοί που εκτελούσαν αστυνομικά καθήκοντα και καλούνταν ανάλογα με το είδος του όπλου που κατείχαν (π.χ. τοξότες) και ανάλογα με την πατρίδα τους (π.χ. Σκύθες, Φρύγιοι κ.λπ.).

Επειδή γενικώς οι απλοί Αθηναίοι πολίτες ήταν φιλάνθρωποι, η ζωή των δούλων που ζούσαν στην πόλη ήταν σχετικά άνετη. Είχαν ελευθερία λόγου, πολλοί μάλιστα διακρίνονταν για ροπή στην ακολασία, μια που είχαν και πολλά παραδείγματα να πάρουν! Επιτρεπόταν να μπαίνουν στα ιερά και να συμμετέχουν σε γιορτές που τελούνταν σε σπίτια, απαγορευόταν όμως να μπαίνουν στην Εκκλησία του Δήμου και να φοιτούν στις παλαίστρες. Σε φονικές δίκες επιτρεπόταν η μαρτυρία τους, αλλά στις υπόλοιπες δίκες, για να έχει κύρος η μαρτυρία τους, έπρεπε να βασανίζονται!

Ο δεσπότης δεν είχε εξουσία στη ζωή του δούλου του. Αν ο κύριος ενός δούλου ήταν σκληρός και τον κακομεταχειριζόταν, ο δούλος κατέφευγε στο Θησείο ή το ιερό των Σεμνών, όπου είχε άσυλο και είχε δικαίωμα να απαιτήσει να υποχρεωθεί ο δεσπότης να τον πουλήσει σε άλλον. Ιδιαίτερη τάξη δούλων ήταν αυτή των «χωρίς οικούντων» (= αυτών που κατοικούσαν χωριστά), οι οποίοι εργάζονταν εκτός της οικίας του κυρίου τους και απαιτούσαν από αυτόν κάποιο μισθό που ονομαζόταν αποφορά. Ο δούλος αποκτούσε την ελευθερία του ή από την Πολιτεία με ψήφισμα ή από τον κύριό του ή εξαγοράζοντας τον εαυτό του. Ο απελεύθερος ή εξελεύθερος μεταπηδούσε στην τάξη των Μετοίκων και όφειλε να έχει προστάτη τον προηγούμενο κύριό του, ο οποίος και κληρονομούσε τον απελευθερωθέντα αν αυτός πέθαινε άτεκνος.

Όποιος προσπαθούσε να κάνει δούλο του έναν ελεύθερο άνθρωπο, συλλαμβανόταν για "απαγωγή" ως "ανδραποδιστής". Επίσης, εκείνος ο οποίος παράνομα γινόταν δούλος μπορούσε να βάλει επίσημα κάποιον φίλο του να τον απελευθερώσει. Αν αυτός που ισχυριζόταν ότι του ανήκε σαν δούλος επιθυμούσε ακόμη να υποστηρίξει την αξίωσή του, μπορούσε στη συνέχεια να μηνύσει το φίλο, ο οποίος έπρεπε να παρουσιάσει εγγυητές ενώπιον του πολέμαρχου για να εγγυηθούν την εμφάνιση του φερόμενου ως δούλου στη δίκη. Η απόφαση των δικαστών έκρινε αν ο φερόμενος ως δούλος ήταν πράγματι δούλος αυτού που τον διεκδικούσε. Αν αυτό γινόταν αποδεκτό, ο φίλος ήταν υποχρεωμένος, όχι μόνο να παραδώσει τον δούλο ή την αξία του σε χρήματα, αλλά έπρεπε επίσης να πληρώσει και ένα ισόποσο πρόστιμο στην πολιτεία.

Όπως και άλλα περιουσιακά στοιχεία, ένας δούλος λοιπόν ήταν δυνατό να αγοραστεί να πουληθεί, να ενοικιαστεί, να κληροδοτηθεί ή να δωριστεί. Ο σχετικός νόμος όριζε ότι όποιος πουλούσε δούλο όφειλε να δηλώσει οποιοδήποτε σωματικό του ελάττωμα. Αν ο αγοραστής ανακάλυπτε ελάττωμα που δεν είχε δηλωθεί, μπορούσε να επιστρέψει τον δούλο και να ζητήσει πίσω τα χρήματά του!

Στην Αθήνα, αντίθετα με ό,τι συνέβαινε σε άλλες ελληνικές πόλεις, δεν επιτρεπόταν να χτυπήσουν τον δούλο άλλα πρόσωπα εκτός από τον ιδιοκτήτη του, υπήρχε όμως μια εξαίρεση, σύμφωνα με την οποία, ένας αγρότης επιτρεπόταν να χτυπήσει έναν δούλο αν τον έπιανε να κλέβει τα προϊόντα του. Ο δούλος δεν μπορούσε να αναλάβει αυτοπροσώπως νομική δράση εναντίον ενός παραβάτη, οποιαδήποτε αγωγή έπρεπε να υποβληθεί από τον ιδιοκτήτη του και αν ο ιδιοκτήτης δεν προέβαινε σε καμιά ενέργεια, ο δούλος δε μπορούσε να κάνει τίποτα σχετικό.

Επίσης, αν ένας δούλος δολοφονούταν, ήταν έργο του ιδιοκτήτη του να αναλάβει δράση κατά του δολοφόνου. Αν κάποιος δούλος διέπραττε ένα οικονομικό αδίκημα κατ' άλλου προσώπου, η διαδικασία εξαρτιόταν από το αν ενεργούσε με εντολή του κυρίου του ή όχι. Εάν ενεργούσε με την εντολή του, τότε η ορθή διαδικασία ήταν απλά να μηνυθεί ο ιδιοκτήτης. Αν ο δούλος ενεργούσε αυτοβούλως, η κατηγορία βάρυνε τον δούλο, αλλά κάθε αποζημίωση ή πρόστιμο που τυχόν επέβαλε το δικαστήριο έπρεπε να καταβληθεί από τον ιδιοκτήτη.

Η απελευθέρωση ενός δούλου μπορούσε να δηλωθεί στη διαθήκη του ιδιοκτήτη και να αποκτήσει ισχύ μόνο μετά τον θάνατό του. Σε ορισμένες περιπτώσεις η πολιτεία απελευθέρωνε έναν δούλο χωρίς τη συναίνεση του κυρίου του, έτσι ένας δούλος που κατέδιδε ότι ο κύριός του είχε διαπράξει ιεροσυλία, απελευθερωνόταν, αν η καταγγελία αποδεικνυόταν αληθινή.

Το 406 π.Χ., οι Αθηναίοι ζητούσαν τόσο απεγνωσμένα άνδρες για να τους χρησιμοποιήσουν σαν πληρώματα των πλοίων τους στον πόλεμο εναντίον της Σπάρτης, ώστε στους δούλους που έλαβαν μέρος στην περίφημη ναυμαχία των Αργινουσών δόθηκε όχι μόνο η ελευθερία τους αλλά και η ιδιότητα του Αθηναίου πολίτη!

Ταφική στήλη δύο μικρών παιδιών με τον παιδαγωγό τους, οι οποίοι βρήκαν το θάνατο σε σεισμό, Νικομήδεια, 1ος αιώνας π.Χ., Μουσείο του Λούβρου

Εντελώς διαφορετική ήταν η νομική κατάσταση των δημοσίων δούλων. Το υφιστάμενο νομικό καθεστώς για αυτήν την κατηγορία δούλων δημιουργούσε τις προϋποθέσεις πλήρους σχεδόν ελευθερίας τους. Ίσως μάλιστα να απολάμβαναν νομική προστασία παρόμοια με εκείνη των μετοίκων.

Εν κατακλείδι, η πρόοδος, το μεγαλείο και ο θρύλος της Αρχαίας Αθήνας δεν θα είχε φτάσει ποτέ στα ύψη δίχως τη συμβολή εκείνων των ανθρώπων που για διάφορους λόγους απώλεσαν την ελευθερία τους, οι οποίοι με τον αφανή ρόλο τους, από εργάτες, υπηρέτες ως και παιδαγωγοί των νεαρών Αθηναίων επιτέλεσαν και αυτοί έναν σημαντικό ρόλο στην αθηναϊκή εποποιία. Θα αναδείξουμε το στίγμα που άφησαν και δε θα ξεχαστεί ποτέ η σημαντικότατη συμβολή τους στην δημιουργία του θαυμαστού κλασικού πολιτισμού.

Ενδεικτική βιβλιογραφία και πηγές

Αναστάσιος Καζιάνης, Αθήνα - Ρώμη Βίοι Παράλληλοι, Εκδ. Ερωδιός

M Austin, P. Vidal-Naquet, «Οικονομία και Κοινωνία στην αρχαία Ελλάδα», Εκδ.Δαίδαλος-Ι. Ζαχαρόπουλος

Μανώλης Κορρές, «Από την Πεντέλη στον Παρθενώνα», Εκδ. Μέλισσα

• https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%B5%CE%AF%CE%B1_%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD_%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%B1_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1

https://eranistis.net/wordpress/2017/09/12/%CE%BF%CE%B9-%CE%B4%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%BF%CE%B9-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%B1-%CE%B1%CE%B8%CE%AE%CE%BD%CE%B1/