Οι ψηφοφορίες για τα καλύτερα λογοτεχνικά έργα Ελλήνων και ξένων συγγραφέων.

Η εκπαιδευτική διάσταση της λογοτεχνίας δεν είναι αυτό που μας δίδαξαν στο σχολείο: βρείτε τους επιθετικούς προσδιορισμούς και χωρίστε το κείμενο σε κεφάλαια. Είναι η ενσωμάτωση του Άλλου, με όλες του τις ιδιορρυθμίες και ιδιαιτερότητες, στο κοινωνικό σώμα. Η λογοτεχνία επιτυγχάνει μια διαπλάτυνση της εμπειρίας - πόσες περιπέτειες και γυρίσματα της μοίρας μπορείς να ζήσεις σε μια ζωή; Διαβάζοντας έχουμε στη διάθεσή μας μια πινακοθήκη παθημάτων και πειρασμών, ειδυλλίων, διαψεύσεων και θανάτων...

Μαθαίνουμε από τις ζωές των άλλων. Μαθαίνουμε και από τις αντιδράσεις όσων παρακολουθούν τις ζωές των άλλων.

...αν ψηθείς στην αφήγηση, αν ταυτιστείς με τους ήρωες, αρχίζεις σταδιακά να αμφιβάλλεις για όσα σερβίρει η τηλεόραση, για τις ίδιες τις ειδήσεις. Οι ρητορείες, η περιστολή της σκέψης, η ενορχήστρωση του φόβου, όλες οι ασθένειες της σύγχρονης ζωής ξεπερνούνται με μια φαρμακευτική αγωγή παλιά όσο και ο κόσμος: την αφήγηση επινοημένων περιπετειών.

Εκτός από τον έρωτα, δεν υπάρχει ίσως άλλη προσομοίωση ταύτισης με τον Άλλον, με την ιστορία του, πέρα από τη λογοτεχνία.

(Από την συγγραφέα Αμάντα Μιχαλοπούλου.)

Η αξία του λογοτεχνικού βιβλίου

του Παντελή Λιάκα By Literature ' May 9, 2015

Για ποιο λόγο διαβάζουμε ένα λογοτεχνικό βιβλίο; Ποια είναι η χρησιμότητά του; Μπορεί η λογοτεχνία να αλλάξει τη ζωή και τον κόσμο που μας περιβάλλει; Η λογοτεχνία είναι μια απόδραση από τα προβλήματα της σκληρής καθημερινότητας. Είναι μια κατά μέτωπο επίθεση στην καθημερινότητα, όχι η άρνησή της. H λογοτεχνία μπορεί να δώσει αξία στα μικρά, ασήμαντα πράγματα της καθημερινότητας. Μπορεί να τα χρωματίσει και να τα κάνει εμφανή. Να αποκαλύψει χιλιάδες αλήθειες που κρύβονται πίσω από αυτά. Η λογοτεχνία ωθεί τον αναγνώστη να δει, τον κόσμο και τα πράγματα που τον αποτελούν, από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Η λογοτεχνία παρέχει μια πλατφόρμα στους συγγραφείς. Εκεί μπορούν να ακουστούν και να ληφθούν σοβαρά υπόψη. Η λογοτεχνία προκαλεί μια ποικιλία διαφορετικών συναισθημάτων. Μας κάνει να γελάμε περισσότερο. Να κλαίμε περισσότερο. Να ονειρευόμαστε περισσότερο. Να αγαπάμε περισσότερο. Να πεισμώνουμε περισσότερο. Να φωνάζουμε περισσότερο. Να διεκδικούμε περισσότερο. Είναι σαν να επιστρέφουμε στην παιδική μας ηλικία. Η λογοτεχνία είναι ένα απέραντο ταξίδι. Η απόλαυση έγκειται στο ταξίδι, όχι στον προορισμό. Όσο μεγάλο και αν είναι, πάντα μας γυρίζει σε ένα ασφαλές λιμάνι. Μόνο που το λιμάνι της επιστροφής, δεν είναι ποτέ πια το ίδιο. Η λογοτεχνία μοιάζει με ένα θεατρικό έργο. Ο αναγνώστης, έστω και για λίγο, γίνεται ο άρχοντας της ανάγνωσης. Είναι ο σκηνοθέτης της παράστασης που λέγεται ανάγνωση στο μεγάλο θέατρο της ζωής. Σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί σε ένα έργο που έχει γράψει κάποιος άλλος. Προσαρμόζει το κοστούμι στα δικά του μέτρα. Δεν ταυτίζεται και δεν υποδύεται μηχανικά το ρόλο του. Αντίθετα αναπλάθει τις εικόνες με το δικό του υλικό, τις δικές του εμπειρίες και τις δικές του προσδοκίες. Η λογοτεχνία οδηγεί τον αναγνώστη σε ένα ανεξερεύνητο κομμάτι του εαυτού του, και τον μεταφέρει σε κόσμους που δεν θα μπορούσε ποτέ να επισκεφθεί. Η λογοτεχνία είναι ο ισχυρότερος πολέμιος της πληκτικής και πεζής πραγματικότητας. Ο λόγος που διαβάζει κάποιος λογοτεχνικά βιβλία, είναι ακριβώς ο ίδιος λόγος που μιλάει. Δηλαδή προσπαθεί να επικοινωνήσει. Να εκφραστεί. Να αποκομίσει πολύτιμες γνώσεις και εμπειρίες. Όταν ένας αναγνώστης ξαναδιαβάσει το ίδιο λογοτεχνικό βιβλίο, ενδέχεται να το ερμηνεύσει με νέο τρόπο. Το βιβλίο έχει διαχρονική εμβέλεια, και εκλαμβάνεται από τον καθένα διαφορετικά (ανάλογα την ηλικία, την χώρα, το περιβάλλον, τις προτιμήσεις, την ψυχολογική κατάσταση κτλ). Όπως έλεγε ο Ρενέ Ντεκάρτ: Η ανάγνωση των καλών βιβλίων είναι σαν τη συνομιλία με τους τελειότερους ανθρώπους του παρελθόντος. Η ιστορία που περικλείεται σε ένα λογοτεχνικό βιβλίο, δημιουργεί διόδους διεύρυνσης της φαντασίας. Με άλλα λόγια προσκαλεί τον αναγνώστη να φανταστεί τον εαυτό του μέσα σε αυτή την ιστορία. Η λογοτεχνία επιτρέπει στον αναγνώστη να βάλει τον εαυτό του μέσα στα παπούτσια του χαρακτήρα της ιστορίας. Όταν συμβεί αυτό, τότε μπορεί να κατανοήσει το βαθύτερο συναισθηματικό και ψυχολογικό του κόσμο. Η λογοτεχνία αποτελεί ένα μέρος όπου συγκεντρώνονται και συνυπάρχουν όλες οι επιστήμες. Είναι ένα μωσα'ι'κό ποικίλων χρωματισμών, που το καθένα ξεχωριστά, δίνει μια ιδιαίτερη πινελιά στο τελικό αποτέλεσμα. Η μυρωδιά ενός φρεσκοκομμένου βιβλίου, μοιάζει με τη μυρωδιά ενός ψωμιού που βγήκε από το φούρνο. Ο αναγνώστης πέφτει με τα μούτρα και το ξεφυλλίζει, μυρίζοντας με βουλιμία τις σελίδες του. Η λογοτεχνία συλλαμβάνει τις καρδιές και το μυαλό των αναγνωστών και κατόπιν τα τοποθετεί στο μέρος όπου περικλείεται η ιστορία του βιβλίου. Η λογοτεχνία δημιουργεί στον αναγνώστη το συναίσθημα, ότι βρίσκεται μέσα στη λογοτεχνία. Μετά από αυτό νιώθει τη ζωή του πλήρη και γεμάτη νόημα. Η ανάγνωση της τελευταίας σελίδας ενός λογοτεχνικού βιβλίου, μοιάζει με μια φιλική συνομιλία που τελειώνει. Η παρέα του θα λείψει στον αναγνώστη, όμως δεν θα την ξεχάσει ποτέ. Η λογοτεχνία μπορεί να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ της πραγματικής και της φανταστικής ζωής. Όπως τα τρένα και τα αεροπλάνα, με τον ίδιο τρόπο τα βιβλία, δεν μας ταξιδεύουν μόνο σε χώρες, αλλά και σε κόσμους μακρινούς και φανταστικούς. Τα βιβλία δηλαδή, προσφέρουν στον αναγνώστη μια πραγματικότητα που δεν έχει ζήσει, αλλά θα ήθελε να το είχε κάνει. Η λογοτεχνία αντανακλά τα πιο κρυφά όνειρα. Αποκαλύπτει τη ζωή που θα ήθελε κάποιος να έχει. Είναι μια μεταφορά της ζωής του αναγνώστη στα μάτια κάποιου άλλου. Η λογοτεχνία αποσκοπεί να διεισδύσει στα πιο βαθιά μονοπάτια της ψυχοσύνθεσης του αναγνώστη. Καθρεπτίζει τα ανθρώπινα επιτεύγματα και τις δυνατότητες του ανθρώπου. Η λογοτεχνία γεμίζει τους αναγνώστες με εμπειρίες που θα αποδειχθούν πολύτιμες στο μέλλον. Ο αναγνώστης μπορεί να ανταπεξέλθει πολύ πιο εύκολα στις δύσκολες καταστάσεις που θα συναντήσει στην ζωή του. Η λογοτεχνία είναι ένα ανέξοδο ταξίδι σε άλλους τόπους. Ένα βιβλίο ταξιδιωτικής λογοτεχνίας ή ένα ιστορικό μυθιστόρημα ταξιδεύει στο παρελθόν. Ένα μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας ταξιδεύει στο μέλλον. Η ανάγνωση ενός λογοτεχνικού βιβλίου συμβάλει στην αποτελεσματική αντιμετώπιση του άγχους και της μοναξιάς. Γενικότερα το διάβασμα, είναι πιο αποδοτικό από τη μουσική, την τηλεόραση, και τον κινηματογράφο. Η λογοτεχνία αυξάνει την ενσυναίσθηση του αναγνώστη. Αυτό του δίνει τη δυνατότητα να καταλάβει τα συναισθήματα των γύρω του πολύ πιο εύκολα. Οι αναγνώστες που παρασύρονται συναισθηματικά από ένα βιβλίο φαντασίας, έχουν αναπτύξει περισσότερο την ενσυναίσθησή τους, σε σύγκριση με άλλους, που δεν έχουν κάνει κάτι τέτοιο. Η λογοτεχνία είναι η πλήρη κατανόηση και όσμωση της  ζωής. Η λογοτεχνία μπορεί να αναπτύξει την εκτίμηση για τη διαφορετικότητα. Η λογοτεχνία είναι ένα μικρό λυχνάρι που φωτίζει το σπήλαιο του πνεύματός μας. Το φως του μένει μέσα μας, μας κάνει ευτυχείς και πιο σοφούς. Ακολούθως μπορούμε να το μεταλαμπαδεύσουμε στους γύρω μας. Η λογοτεχνία μπορεί να αναπτύξει την κριτική ικανότητα. Να διαμορφώσει τη προσωπική κοσμοθεωρία του εκάστοτε αναγνώστη. Η λογοτεχνία είναι ένας καλός φίλος. Είναι πάντα να ακολουθήσει τον αναγνώστη και να του κρατήσει συντροφιά σε κάθε περίσταση. Η λογοτεχνία κλείνει μέσα της όλες τις απαραίτητες γνώσεις και πληροφορίες για τους ανθρώπους και τους τόπους, σε όλα τα μέρη του κόσμου. Μέσω της λογοτεχνίας μπορούμε να βρούμε εύκολα και γρήγορα τις απαντήσεις σε όλα όσα μας απασχολούν. Η λογοτεχνία υπενθυμίζει στους αναγνώστες ότι ο κόσμος είναι πλουραλιστικός και αποτελούμενος από διαφορετικά είδη ανθρώπων. Η λογοτεχνία είναι σύμμαχος του γραπτού λόγου. Το διάβασμα εμπλουτίζει το λεξιλόγιο. Βελτιώνει την έκφρασή. Όποιος διαβάζει, συνήθως γράφει και καλύτερα. Η λογοτεχνία προκαλεί ένα σύνολο διαφορετικών συναισθημάτων όπως: την αίσθηση του δέους, της έκπληξης, της χαράς, του φόβου, της λύτρωσης, της σαγήνης. Η λογοτεχνία προσφέρει ένα χώρο ελεύθερης δημιουργικότητάς για τον αναγνώστη. Η λογοτεχνία περικλείει μια ποικιλία συναισθημάτων και γεγονότων. Σε διαφορετική περίπτωση, θα ήταν ανέφικτο να τα νιώσει ο αναγνώστης. Η λογοτεχνία προτρέπει τους αναγνώστες να φανταστούν τον κόσμο τους καλύτερο. Όσοι διαβάζουν βιβλία, συνήθως προσπαθούν να βελτιώσουν τον κόσμο που ζουν. Η λογοτεχνία προβληματίζει τους αναγνώστες. Αποτινάσει τη μοναξιά, και τα εγωιστικά ίχνη του εαυτού τους. Αποσκοπεί να ανοίξει τα μάτια τους, ώστε να ατενίσουν την αλήθεια. Η λογοτεχνία προετοιμάζει για την αποτυχία (ο φόβος της αποτυχίας βρίσκεται μέσα σε όλους). Μια ιστορία αποτελείται από συνεχή σκαμπανεβάσματα των χαρακτήρων του και βοηθά τον αναγνώστη να αποδεχτεί τις στιγμές στις οποίες έχει αποτύχει. Μέσω της λογοτεχνίας γίνεται κάποιος εξυπνότερος, δραστήριος, εργατικός. Αυξάνει τη νοητική λειτουργία του εγκεφάλου. Αποβάλει το στρες. Μειώνει τη κατάθλιψη. Προστατεύει από τη νόσο Αλτσχάιμερ. Η λογοτεχνία ωθεί τους αναγνώστες να πετύχουν τους στόχους της ζωής τους. Δημιουργεί ένα ιδιαίτερο συναίσθημα. Ένα συναίσθημα που αγγίζει τη ψυχή του αναγνώστη. Τον ταρακουνά τόσο δυνατά, καταφέρνοντας να αφυπνίσει τη συνείδησή του. Μετά από αυτό βλέπει το κόσμο με άλλη ματιά. Η λογοτεχνία θυμίζει τα λόγια του Mark Twain: " τα βιβλία είναι για τους ανθρώπους που επιθυμούν να είναι οπουδήποτε". Εισχωρώντας στο μυαλό των χαρακτήρων, και κατανοώντας τα συναισθήματά τους, είναι σαν να ζει κανείς τη ζωή άλλων ανθρώπων. Νιώθει πράγματα που δεν ένιωσε ποτέ . Οι απόψεις για την λογοτεχνία, τις περισσότερες φορές δεν είναι αντικειμενικές. Κατά τον Μπλάκμπουρν ο εγκέφαλος είναι μια τεράστια μηχανή αναζήτησης που ψάχνει νοήματα και εικόνες, που ταιριάζουν σε μια λέξη-κλειδί. Γι' αυτό ακριβώς το λόγο, ένα βιβλίο δεν λέει ποτέ τα ίδια πράγματα σε δύο διαφορετικούς ανθρώπους. Έτσι εξηγείται λοιπόν όταν, ένα βιβλίο είναι αριστούργημα για κάποιον, ενώ για κάποιον άλλον παραμένει μισοτελειωμένο στο ράφι. Η λογοτεχνία γλυκαίνει το στόμα του αναγνώστη, όπως μια σοκολάτα. Όταν τελειώσει το βιβλίο, οι γλυκές αναμνήσεις του θα τον συντροφεύει για πολύ καιρό ακόμα. Η λογοτεχνία υπερχειλίζει το σώμα του αναγνώστη. Ο παλμός της καρδιάς του αρχίζει να καλπάζει, σαν ένα κοπάδι αλόγων που τρέχει σε μεγάλες εύφορες πεδιάδες. Δημιουργεί την αίσθηση πληρότητας, όπως μια κάμπια που πετά στον αέρα και μεταμορφώνεται σε πεταλούδα.

Η ευεργετική επίδραση της λογοτεχνίας

Η ευεργετική επίδραση της λογοτεχνίας στη ζωή των ανθρώπων μνημονεύεται, συχνά, με έναν τρόπο αόριστο. Η ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων, στην αντίληψη πολλών ανθρώπων, έχει τη σημασία μιας παιδευτικής και συνάμα ιαματικής διαδικασίας που συμβάλει στην πνευματική μας υγεία και ανάπτυξη. Υπάρχει, όμως, κάποιος που μπορεί να αποδείξει τις ευεργετικές ιδιότητες της λογοτεχνίας; «Ναι, υπάρχει», απαντούν καταφατικά ο καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο York του Καναδά Raymond Mar και ο καθηγητής γνωστικής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο Keith Oatley.

Στις έρευνες που ολοκλήρωσαν με τη συμμετοχή αρκετών αναγνωστών, διαπιστώνουν ότι τα άτομα που διαβάζουν τακτικά και με προσοχή λογοτεχνικά βιβλία είναι σε θέση να κατανοούν καλύτερα τους άλλους, να συμπάσχουν μαζί τους και να βλέπουν τον κόσμο από την σκοπιά τους. Αναφέρονται στην προσεκτική και μάλλον αργή ανάγνωση βιβλίων, και όχι στην επιφανειακή και μηχανική κατανάλωση κειμένων στο διαδίκτυο. Οι ερευνητές θεωρούν ότι η προσεκτική ανάγνωση συμβάλλει σημαντικά και στην ενδυνάμωση της κριτικής σκέψης. Τονίζουν, μάλιστα, ότι η εξαφάνισή της θα έθετε σε κίνδυνο την πνευματική και συναισθηματική ανάπτυξη των νεώτερων γενεών που μεγαλώνουν μαθαίνοντας να διαβάζουν κείμενα μόνο στο διαδίκτυο.

Αρκετές έρευνες από τα πεδία της γνωσιακής επιστήμης, της ψυχολογίας και της νευροεπιστήμης καταλήγουν σε ανάλογα συμπεράσματα. Επιβεβαιώνουν ότι η αργή ανάγνωση, πλούσια σε λεπτομέρειες που ενεργοποιούν τις αισθήσεις, τα συναισθήματα και το μυαλό, συγκροτεί μια ξεχωριστή εμπειρία, τελείως διαφορετική από την απλή αποκωδικοποίηση λέξεων ή τη βουλιμική ανάγνωση κειμένων. Για να συμβεί όμως αυτό, απαιτούνται κάποιες προϋποθέσεις συνδεδεμένες με τα συμβατικά βιβλία και τους περιορισμούς τους. Ένα συμβατικό βιβλίο απελευθερώνει, για παράδειγμα, τον αναγνώστη από την διάσπαση που προκαλεί η ύπαρξη υπερκειμενικών πληροφοριών (Hyperlinks) και τον βοηθά να παραμένει προσηλωμένος στην αφήγηση.

Αυτή η προσήλωση, σύμφωνα με τους ερευνητές, υποστηρίζεται από τον τρόπο που ο εγκέφαλος χειρίζεται μια γλώσσα πλούσια σε λεπτομέρειες, συνειρμούς και μεταφορές: αυτά τα στοιχεία ευνοούν τις νοητικές αναπαραστάσεις που αναπτύσσονται στις ίδιες περιοχές που ο εγκέφαλος επεξεργάζεται ανάλογα γεγονότα της πραγματικής ζωής. Η επαφή μας με τις συναισθηματικές καταστάσεις και τα ηθικά διλήμματα μιας λογοτεχνικής ιστορίας είναι μια άριστη άσκηση για τον εγκέφαλο και αυξάνει την ικανότητά μας για ενσυναίσθηση στην πραγματική ζωή. Σε αυτό το σημείο η επιστήμη συναντά τις απόψεις του κορυφαίου Ρώσου συγγραφέα Λέοντα Τολστόι που δεν αντιμετώπιζε τα βιβλία ως πηγές ψυχαγωγίας, αλλά ως εργαλεία ψυχολογικής εκπαίδευσης, βελτίωσης του εαυτού και βαθύτερης κατανόησης των άλλων.

Γιώργος Καρουζάκης Πηγή

Τα 100 καλύτερα βιβλία της νεοελληνικής λογοτεχνίας

Σύμφωνα με τις επιλογές 120 συγγραφέων

Με τη συμμετοχή 120 λογοτεχνών ολοκληρώθηκε η μεγάλη έρευνα που πραγματοποίησαν το bookpress.gr και το Βιβλιοπωλείο Πολιτεία, για την ανάδειξη των 100 βιβλίων που αξιολογούνται από τους συγγραφείς ως τα καλύτερα της νεοελληνικής λογοτεχνίας των τελευταίων δύο αιώνων (1813-2013).

Υπενθυμίζουμε ότι από τους συγγραφείς ζητήθηκε να δηλώσουν τα 20 βιβλία που αξιολογεί ο καθένας ως τα καλύτερα, σύμφωνα πάντα με τις αναγνωστικές προτιμήσεις τους, την κρίση τους για την επιρροή που άσκησαν ή άλλα κριτήρια που καθορίζουν τις επιλογές τους. Στα βιβλία αυτά μπορούσαν να περιλαμβάνονται τίτλοι πεζογραφίας, μυθιστορήματα ή διηγήματα, ποιητικές συλλογές (μεμονωμένες, συγκεντρωτικές ή άπαντα) και θεατρικά έργα.

Τα 100 βιβλία που συγκέντρωσαν τις περισσότερες προτιμήσεις δημοσιεύονται κατά αλφαβητική σειρά, σύμφωνα με το επώνυμο των συγγραφέων, και όχι με βάση τις προτιμήσεις που συγκέντρωσαν, αφού στις προθέσεις της έρευνάς μας δεν είναι να θέσουμε συγγραφείς και βιβλία σε «ανταγωνισμό», αλλά «να καταδειχτούν προτιμήσεις, επιρροές, τάσεις, τροφοδοτώντας τη συζήτηση που αφορά το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας.»

Ο κατάλογος με τα 100 καλύτερα βιβλία της νεοελληνικής λογοτεχνίας είναι ο εξής:

1 ΑΡΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΤΟ ΚΙΒΩΤΙΟ

2 ΜΑΝΟΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ

3 ΜΕΛΠΩ ΑΞΙΩΤΗ ΔΥΣΚΟΛΕΣ ΝΥΧΤΕΣ

4 ΘΑΝΑΣΗΣ ΒΑΛΤΙΝΟΣ Η ΚΑΘΟΔΟΣ ΤΩΝ ΕΝΝΙΑ

5 ΘΑΝΑΣΗΣ ΒΑΛΤΙΝΟΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ '60

6 ΘΑΝΑΣΗΣ ΒΑΛΤΙΝΟΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΑΝΔΡΕΑ ΚΟΡΔΟΠΑΤΗ

7 ΘΑΝΑΣΗΣ ΒΑΛΤΙΝΟΣ ΟΡΘΟΚΩΣΤΑ

8 ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΝΑΛΗΣ ΤΟ ΦΩΣ ΠΟΥ ΚΑΙΕΙ

9 ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ ΤΟ ΦΥΛΛΟ. ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ. Τ' ΑΓΓΕΛΙΑΣΜΑ

10 ΗΛΙΑΣ ΒΕΝΕΖΗΣ ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΗ

11 ΗΛΙΑΣ ΒΕΝΕΖΗΣ ΤΟ ΝΟΥΜΕΡΟ 31328

12 ΓΕΩΡΓΙΟΣ Μ. ΒΙΖΥΗΝΟΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ

13 ΓΕΩΡΓΙΟΣ Μ. ΒΙΖΥΗΝΟΣ ΤΟ ΑΜΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΜΟΥ

14 ΓΕΩΡΓΙΟΣ Μ. ΒΙΖΥΗΝΟΣ ΤΟ ΜΟΝΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΤΑΞΕΙΔΙΟΝ

15 ΡΕΑ ΓΑΛΑΝΑΚΗ Ο ΒΙΟΣ ΤΟΥ ΙΣΜΑΗΛ ΦΕΡΙΚ ΠΑΣΑ

16 ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΚΑΝΑΣ ΓΥΑΛΙΝΑ ΓΙΑΝΝΕΝΑ

17 ΝΙΚΟΣ ΓΚΑΤΣΟΣ ΑΜΟΡΓΟΣ

18 Ε.Χ. ΓΟΝΑΤΑΣ Η ΚΡΥΠΤΗ

19 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ ΠΕΘΑΙΝΩ ΣΑΝ ΧΩΡΑ

20 ΣΩΤΗΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΝΤΙΑΛΙΘ' ΙΜ ΧΡΙΣΤΑΚΗ

21 ΚΙΚΗ ΔΗΜΟΥΛΑ ΧΑΙΡΕ ΠΟΤΕ

22 ΜΑΡΩ ΔΟΥΚΑ Η ΑΡΧΑΙΑ ΣΚΟΥΡΙΑ

23 ΣΤΡΑΤΗΣ ΔΟΥΚΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΥ

24 ΝΙΚΟΣ ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΛΑΔΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΡΟΔΩΝΕΣ

25 ΝΙΚΟΣ ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΣ ΜΠΟΛΙΒΑΡ

26 ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ

27 ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ ΤΑ ΕΛΕΓΕΙΑ ΤΗΣ ΟΞΩΠΕΤΡΑΣ

28 ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1911-1996

29 ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ ΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ

30 ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ ΟΚΤΑΝΑ

31 ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ ΕΝΔΟΧΩΡΑ

32 ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ ΥΨΙΚΑΜΙΝΟΣ

33 ΖΥΡΑΝΝΑ ΖΑΤΕΛΗ ΚΑΙ ΜΕ ΤΟ ΦΩΣ ΤΟΥ ΛΥΚΟΥ ΕΠΑΝΕΡΧΟΝΤΑΙ

34 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΘΕΟΤΟΚΗΣ Η ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΗΜΑ

35 ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ ΘΡΗΝΟΣ

36 ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ Η ΣΑΡΚΟΦΑΓΟΣ

37 Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ ΑΠΑΝΤΑ

38 Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ

39 ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΓΚΡΕΚΟ

40 ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΗ ΖΟΡΜΠΑ

41 ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ Ο ΚΑΠΕΤΑΝ ΜΙΧΑΛΗΣ

42 ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΞΑΝΑΣΤΑΥΡΩΝΕΤΑΙ

43 ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ ΩΔΑΙ

44 ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΑΜΠΑΝΕΛΛΗΣ Η ΑΥΛΗ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ

45 Μ. ΚΑΡΑΓΑΤΣΗΣ Η ΜΕΓΑΛΗ ΧΙΜΑΙΡΑ

46 Μ. ΚΑΡΑΓΑΤΣΗΣ ΓΙΟΥΓΚΕΡΜΑΝ

47 Μ. ΚΑΡΑΓΑΤΣΗΣ Ο ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗΣ ΛΙΑΠΚΙΝ

48 ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΚΑΡΑΠΑΝΟΥ Η ΚΑΣΣΑΝΔΡΑ ΚΑΙ Ο ΛΥΚΟΣ

49 ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΡΚΑΒΙΤΣΑΣ Ο ΖΗΤΙΑΝΟΣ

50 ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ ΕΛΕΓΕΙΑ ΚΑΙ ΣΑΤΙΡΕΣ

51 ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΕΖΑ

52 ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ ΝΗΠΕΝΘΗ

53 ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ ΚΑΤΑ ΣΑΔΔΟΥΚΑΙΩΝ

54 ΝΙΚΟΣ ΚΑΧΤΙΤΣΗΣ Ο ΕΞΩΣΤΗΣ

55 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΤΖΙΑΣ ΑΝΤΙΠΟΙΗΣΙΣ ΑΡΧΗΣ

56 ΜΕΝΗΣ ΚΟΥΜΑΝΤΑΡΕΑΣ ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ ΥΑΛΙΚΩΝ

57 ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ

58 ΠΑΥΛΟΣ ΜΑΤΕΣΙΣ Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΣΚΥΛΟΥ

59 ΜΙΧΑΗΛ ΜΗΤΣΑΚΗΣ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ

60 ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΕΡΑΤΗΣ ΤΟ ΠΛΑΤΥ ΠΟΤΑΜΙ

61 ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΥΡΙΒΗΛΗΣ Η ΖΩΗ ΕΝ ΤΑΦΩ

62 ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΥΡΙΒΗΛΗΣ Η ΔΑΣΚΑΛΑ ΜΕ ΤΑ ΧΡΥΣΑ ΜΑΤΙΑ

63 ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ Ο ΔΩΔΕΚΑΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΓΥΦΤΟΥ

64 ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ REMINGTON

65 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Η ΦΟΝΙΣΣΑ

66 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΑΠΑΝΤΑ

67 ΝΙΚΟΣ-ΓΑΒΡΙΗΛ ΠΕΝΤΖΙΚΗΣ ΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΣ ΕΡΣΗΣ

68 ΝΙΚΟΣ-ΓΑΒΡΙΗΛ ΠΕΝΤΖΙΚΗΣ Ο ΠΕΘΑΜΕΝΟΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ

69 ΚΟΣΜΑΣ ΠΟΛΙΤΗΣ EROICA

70 ΚΟΣΜΑΣ ΠΟΛΙΤΗΣ ΣΤΟΥ ΧΑΤΖΗΦΡΑΓΚΟΥ

71 ΚΟΣΜΑΣ ΠΟΛΙΤΗΣ ΛΕΜΟΝΟΔΑΣΟΣ

72 ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ Η ΣΟΝΑΤΑ ΤΟΥ ΣΕΛΗΝΟΦΩΤΟΣ

73 ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ

74 ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΟΪΔΗΣ Η ΠΑΠΙΣΣΑ ΙΩΑΝΝΑ

75 ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΑΜΑΡΑΚΗΣ ΤΟ ΛΑΘΟΣ

76 ΜΙΛΤΟΣ ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ ΠΟΙΗΜΑΤΑ Α ΚΑΙ Β

77 ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ ΠΟΙΗΜΑΤΑ

78 ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ

79 ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΣΤΡΩΜΑΤΟΣ

80 ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ ΣΤΡΟΦΗ

81 ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ ΛΥΡΙΚΟΣ ΒΙΟΣ

82 ΤΑΚΗΣ ΣΙΝΟΠΟΥΛΟΣ ΝΕΚΡΟΔΕΙΠΝΟΣ

83 ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ ΤΟ ΣΟΛΟ ΤΟΥ ΦΙΓΚΑΡΩ

84 ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ ΤΟ ΘΕΙΟ ΤΡΑΓΙ

85 ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΗΣ ΖΑΚΥΝΘΟΣ

86 ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ ΑΠΑΝΤΑ

87 ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ

88 ΔΙΔΩ ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΜΑΤΩΜΕΝΑ ΧΩΜΑΤΑ

89 ΚΩΣΤΑΣ ΤΑΧΤΣΗΣ ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΣΤΕΦΑΝΙ

90 ΣΤΡΑΤΗΣ ΤΣΙΡΚΑΣ ΑΚΥΒΕΡΝΗΤΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ

91 ΣΤΡΑΤΗΣ ΤΣΙΡΚΑΣ Η ΧΑΜΕΝΗ ΑΝΟΙΞΗ

92 ΜΑΡΙΟΣ ΧΑΚΚΑΣ Ο ΜΠΙΝΤΕΣ

93 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΤΖΗΣ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΜΙΚΡΗΣ ΜΑΣ ΠΟΛΗΣ

94 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΤΖΗΣ ΤΟ ΔΙΠΛΟ ΒΙΒΛΙΟ

95 ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΕΙΜΩΝΑΣ Ο ΕΧΘΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ

96 ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΕΙΜΩΝΑΣ ΟΙ ΧΤΙΣΤΕΣ

97 ΝΙΚΟΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ Ο ΛΟΥΣΙΑΣ

98 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΡΗΣΤΟΜΑΝΟΣ Η ΚΕΡΕΝΙΑ ΚΟΥΚΛΑ

99 ΝΤΙΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΠΟΙΗΜΑΤΑ

100 ΓΙΑΝΝΗΣ ΨΥΧΑΡΗΣ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΟΥ

Ορισμένα συμπεράσματα

H έρευνα αυτή ελπίζουμε ότι θα αποτελέσει το έναυσμα για γόνιμες συζητήσεις. Είναι πάντως η πρώτη φορά, εξ όσων γνωρίζουμε, που καταγράφονται σε τέτοιο εύρος οι επιλογές εν ζωή Ελλήνων συγγραφέων σε σχέση με την ίδια τους την παράδοση, τις επιρροές τους, τις αναγνωστικές προτιμήσεις τους.

Στο σύνολο των βιβλίων

Από μια πρώτη επεξεργασία των στοιχείων προκύπτουν ορισμένα απλά δεδομένα. Καταρχάς, ο συνολικός αριθμός των συγγραφέων που έχουν βιβλία τους στα πρώτα 100 είναι μόλις εξήντα έξι (66), κάτι που προφανώς οφείλεται στο γεγονός ότι αρκετοί έχουν περισσότερα του ενός βιβλία (έως τέσσερα, το πιο πολύ). Από αυτούς, οι σαράντα τρεις (43) είναι κατά μείζονα λόγο πεζογράφοι, οι εικοσιένα (21) κατά μείζονα λόγο ποιητές, ενώ μόνο δύο (2) εξ αυτών (Ιάκωβος Καμπανέλλης, Δημήτρης Δημητριάδης) είναι κατά μείζονα λόγο θεατρικοί συγγραφείς. Από το σύνολο των εξήντα έξι (66) λογοτεχνών, μόνον επτά (7) είναι γυναίκες, με τις τέσσερις (4) εξ αυτών (Γαλανάκη, Δημουλά, Δούκα, Ζατέλη) να βρίσκονται εν ζωή - κάτι που καταδεικνύει βεβαίως τη σημαντική συμβολή των γυναικών συγγραφέων στην ελληνική λογοτεχνία από τη Μεταπολίτευση και στη συνέχεια.

Οι εν ζωή συγγραφείς

Ο αριθμός των εν ζωή συγγραφέων που περιλαμβάνονται στον κατάλογο των 100 βιβλίων παρέμεινε μεν χαμηλός (είναι δώδεκα (12) συγγραφείς), αλλά όχι ασήμαντος. Ο αριθμός των βιβλίων τους ανέρχεται στα δεκαπέντε (15), με τον Θανάση Βαλτινό να είναι ο μοναδικός που έχει περισσότερα του ενός (συνολικά τέσσερα βιβλία). Από το σύνολο των δώδεκα (12) εν ζωή συγγραφέων, οι οκτώ (8) είναι άντρες και οι τέσσερις (4) γυναίκες, ενώ αντίστοιχα οι οκτώ (8) από τους δώδεκα είναι κατά μείζονα λόγο πεζογράφοι (Βαλτινός, Βασιλικός, Γαλανάκη, Δημητρίου, Δούκα, Ζατέλη, Κουμανταρέας, Χουλιαράς), οι τρεις (3) είναι κατά μείζονα λόγο ποιητές (Γκανάς, Δημουλά, Χριστιανόπουλος), κι ένας (1) είναι κατά μείζονα λόγο θεατρικός συγγραφέας (Δημητριάδης) αλλά το βιβλίο στο οποίο οφείλει τη θέση του στους εξήντα έξι (66) είναι πεζογράφημα (Πεθαίνω σαν χώρα). Αν βέβαια στον κατάλογο των εν ζωή συγγραφέων προστεθούν κι εκείνοι που πέθαναν πολύ πρόσφατα (Μάτεσις, Καμπανέλλης) ή σχετικά πρόσφατα (Διδώ Σωτηρίου, Σαμαράκης, Χειμωνάς,), καθώς κι ο πρόωρα χαμένος Γιάννης Πάνου (55 χρόνων το 1998) τότε η σχετική εντύπωση ενισχύεται σημαντικά.

Οι «διακριτές περιπτώσεις»

Από τους εξήντα έξι (66) λογοτέχνες, τέσσερις (4) εξ αυτών (Βαλτινός, Ελύτης, Καζαντζάκης, Σεφέρης) εκπροσωπούνται με τέσσερα (4) διαφορετικά έργα τους, ενώ έξι (6) εξ αυτών (Βιζυηνός, Εμπειρίκος, Καραγάτσης, Καρυωτάκης, Πολίτης, Σολωμός) εκπροσωπούνται με τρία (3) διαφορετικά έργα τους (στα "έργα" συμπεριλαμβάνεται και η επιλογή των Απάντων, όπου υπάρχει). Συνεπώς, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι δέκα (10) αυτοί συγγραφείς αναδεικνύονται ως «διακριτές περιπτώσεις» σε αυτή τη μεγάλη έρευνα. Εξ αυτών, μόνον ο Θανάσης Βαλτινός βρίσκεται στη ζωή.

Βέβαια, ο αριθμός των βιβλίων που έχει ένας συγγραφέας στα 100 καλύτερα είναι ένας μόνο από τους παράγοντες που φανερώνει τον βαθμό εκτίμησης που απολαμβάνει μεταξύ των 120 σύγχρονων συγγραφέων που κατέθεσαν τις προτιμήσεις τους. Ένας άλλος είναι, όπως είναι ευνόητο, το πλήθος των επιλογών που συγκέντρωσε, για ένα ή περισσότερα έργα του. Από αυτή την άποψη, μεγάλος «νικητής» αναδεικνύεται αναμφίβολα ο Κ.Π. Καβάφης, ο οποίος, κυρίως με τα Ποιήματα (το «σώμα» ποιημάτων που προέκρινε ο ίδιος, δηλαδή) και κατά πολύ λιγότερο με τα Άπαντα συγκέντρωσε με σημαντική διαφορά από τους υπόλοιπους τις περισσότερες προτιμήσεις. Ο μόνος που τον πλησιάζει -ο κατεξοχήν συγγραφέας του ενός βιβλίου της γραμματείας μας- είναι ο Άρης Αλεξάνδρου με το Κιβώτιο. Την τριάδα συμπληρώνει ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης με τη Φόνισσα (ο οποίος βέβαια κατέχει συνολικά σημαντική θέση στον κατάλογο με τα 100, και μάλιστα με τα Άπαντά του)

Εκπλήξεις;

Ούτε η πρωτιά των Καβάφη, Αλεξάνδρου και Παπαδιαμάντη αποτέλεσε έκπληξη, ούτε η ισχυρή παρουσία του Θανάση Βαλτινού στα 100 καλύτερα βιβλία ήταν μη αναμενόμενη. Παρομοίως, έκπληξη δεν αποτέλεσε η ισχυρή παρουσία των δύο νομπελιστών, ούτε το ηχηρό παρών μεγεθών όπως οι Βιζυηνός, Σολωμός, Εμπειρίκος, Καρυωτάκης, Καζαντζάκης, Καραγάτσης κ.ά.

Από την άλλη, είδαμε στις επιλογές πολλών συγγραφέων να εγγράφονται βιβλία τα οποία έχουν μεν αναγνωριστεί από την Κριτική, στην εποχή τους διαβάστηκαν και συζητήθηκαν, δεν διαθέτουν όμως στις μέρες μας ισχυρό αποτύπωμα στη συνείδηση σημαντικής μερίδας του αναγνωστικού κοινού. Τέτοια βιβλία υπάρχουν αρκετά στα 100, όπως για παράδειγμα Το φύλλο - Το πηγάδι - Το αγγέλιασμα του Βασίλη Βασιλικού (για να ξεκινήσουμε από τους εν ζωή συγγραφείς), η Κρύπτη του Ε.Χ. Γονατά, ο Εξώστης του Νίκου Καχτίτση, το Πλατύ Ποτάμι του Γιάννη Μπεράτη, το Από το στόμα της παλιάς Remington του Γιάννη Πάνου, ο Πεθαμένος και η Ανάσταση του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη, ο Νεκρόδειπνος του Τάκη Σινόπουλου, ο Μπιντές του Μάριου Χάκκα, οι Χτίστες του Γιώργου Χειμωνά, η Κερένια Κούκλα του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου κ.ά.

Οι συγγραφείς που συμμετείχαν

Οι συγγραφείς που συμμετείχαν με τις επιλογές τους στην έρευνά μας είναι οι κάτωθι (με αλφαβητική σειρά):

Τατιάνα Αβέρωφ, Χρήστος Αγγελάκος, Δημήτρης Αθηνάκης, Κώστας Ακρίβος, Μαριγώ Αλεξοπούλου, Βασίλης Αμανατίδης, Κώστας Αρκουδέας, Χρήστος Αστερίου, Νάνος Βαλαωρίτης, Θανάσης Βαλτινός, Βασίλης Βασιλικός, Γιώργος Βέης, Νίκος Αδάμ Βουδούρης, Σπύρος Γιανναράς, Ηλίας Γκρης, Παναγιώτης Γούτας, Θεόδωρος Γρηγοριάδης, Νίκος Δαββέτας, Λουκία Δέρβη, Άντζελα Δημητρακάκη, Αρχοντούλα Διαβάτη, Λένα Διβάνη, Φίλιππος Δρακονταειδής, Λίλυ Εξαρχοπούλου, Μαρία Ευσταθιάδη, Σταύρος Ζαφειρίου, Βασίλης Ζηλάκος, Κατερίνα Ηλιοπούλου, Αλέξανδρος Ίσαρης, Κώστας Καβανόζης, Αθηνά Κακούρη, Δημήτρης Καλοκύρης, Τασούλα Καραγεωργίου, Βασίλης Καραγιάννης, Αγγέλα Καστρινάκη, Κώστας Κατσουλάρης, Ηλίας Κεφαλάς, Γιάννης Κιουρτσάκης, Νένα Κοκκινάκη, Ζέφη Κόλια, Δήμητρα Κολλιάκου, Λίλα Κονομάρα, Μάνος Κοντολέων, Θωμάς Κοροβίνης, Αύγουστος Κορτώ, Θεώνη Κοτίνη, Μαρία Κουγιουμτζή, Ζέτα Κουντούρη, Μαρία Κούρση, Πέτρος Κουτσιαμπασάκος, Στάθης Κουτσούνης, Κώστας Κουτσουρέλης, Αχιλλέας Κυριακίδης, Γιώργος Λαμπράκος, Κώστας Λογαράς, Ηλίας Μαγκλίνης, Αργυρώ Μαντόγλου, Άρης Μαραγκόπουλος, Ελένη Μαρινάκη, Έλενα Μαρούτσου, Γιώργος Μητάς, Μάριος Μιχαηλίδης, Αμάντα Μιχαλοπούλου, Μιχάλης Μοδινός, Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Γλυκερία Μπασδέκη, Βαγγέλης Μπέκας, Γιώργος Μπλάνας, Γιώργος Μπράμος, Σοφία Νικολαΐδου, Ηρώ Νικοπούλου, Δημήτρης Νόλλας, Γιώργος Ξενάριος, Νίκος Ξένιος, Γιάννης Παλαβός, Παυλίνα Παμπούδη, Νίκος Παναγιωτόπουλος, Ευτυχία Παναγιώτου, Μάκης Πανώριος, Κάλλια Παπαδάκη, Χίλντα Παπαδημητρίου, Αριστέα Παπαλεξάνδρου, Ηλίας Παπαμόσχος, Νικήτας Παρίσης, Δημήτρης Πετσετίδης, Θοδωρής Ρακόπουλος, Ειρήνη Ρηνιώτη, Βασίλης Ρούβαλης, Αγγελική Σιδηρά, Ντίνος Σιώτης, Θωμάς Σκάσσης, Μαρία Σκιαδαρέση, Εύα Στάμου, Σταύρος Σταυρόπουλος, Δημήτρης Στεφανάκης, Αγγελική Στρατηγοπούλου, Άρης Σφακιανάκης, Δημήτρης Σωτάκης, Κλαίτη Σωτηριάδου, Βάσια Τζανακάρη, Σώτη Τριανταφύλλου, Νίκη Τρουλλινού, Θωμάς Τσαλαπάτης, Φωτεινή Τσαλίκογλου, Βασίλης Τσιαμπούσης, Μιχάλης Φακίνος, Ευγενία Φακίνου, Μαρία Φακίνου, Δημήτρης Φύσσας, Κυριάκος Χαραλαμπίδης, Κοσμάς Χαρπαντίδης, Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης, Θανάσης Χατζόπουλος, Έλενα Χουζούρη, Γιώργος Χουλιάρας, Ελιάνα Χουρμουζιάδου, Γιώργος Χρονάς, Χρήστος Χωμενίδης, Γιώργος Ψάλτης.

Από τους εκατόν είκοσι (120) συγγραφείς που συμμετείχαν στην έρευνά μας καταθέτοντας τις επιλογές τους οι εβδομήντα τέσσερις (74) είναι άντρες και οι σαράντα έξι (46) γυναίκες. Η σχετικά αυξημένη παρουσία των αντρών στο «δείγμα» μας δεν αρκεί βέβαια για να εξηγήσει την ισχνή παρουσία γυναικών συγγραφέων (μόλις 7 στους 66) στον κατάλογο με τα 100 βιβλία.

Book Press

Tα κορυφαία βιβλία όλων των εποχών

Όπως ψηφίστηκαν από 125 συγγραφείς.

Στο βιβλίο «The Top Ten: Writers Pick Their Favorite Books», 125 συγγραφείς απάντησαν στην ερώτηση «ποιό είναι το σπουδαιότερο βιβλίο» ανά αιώνα.

Μεταξύ των συγγραφέων που απάντησαν είναι οι Norman Mailer, Ann Pratchett, Jonathan Franzen, Claire Messud και η Joyce Carol Oates. Vladimir Nabokov

Τα 10 σπουδαιότερα έργα του 20ου αιώνα

Λολίτα, Vladimir Nabokov

Ο μεγάλος Γκάτσμπι, F. Scott Fitzgerald

Αναζητώντας το χαμένο χρόνο, Marcel Proust

Οδυσσέας, James Joyce

Οι Δουβλινέζοι, James Joyce

Εκατό χρόνια μοναξιά, Gabriel Garcia Marquez

Η βουή και η μανία, William Faulkner

Μέχρι το φάρο, Virginia Woolf

Τα διηγήματα της Flannery O'Connor

Χλομή φωτιά, Vladimir Nabokov

Τα 10 σπουδαιότερα έργα του 19ου αιώνα

Άννα Καρένινα, Leo Tolstoy

Μαντάμ Μποβαρί, Gustave Flaubert

Πόλεμος και Ειρήνη, Leo Tolstoy

Οι περιπέτειες του Χάκλμπερι Φιν, Mark Twain

Τα διηγήματα του Anton Chekhov

Middlemarch, George Eliot

Μόμπι Ντικ, Herman Melville

Μεγάλες Προσδοκίες, Charles Dickens

Έγκλημα και τιμωρία, Fyodor Dostoevsky

Έμμα, Jane Austen

Οι δέκα κορυφαίοι συγγραφείς, όπως προέκυψε από τον αριθμό των έργων τους που μπήκαν στη λίστα

William Shakespeare - 11

William Faulkner - 6

Henry James - 6

Jane Austen - 5

Charles Dickens - 5

Fyodor Dostoevsky - 5

Ernest Hemingway - 5

Franz Kafka - 5

James Joyce, Thomas Mann, Vladimir Nabokov, Mark Twain, Virginia Woolf - 4

Οι δέκα σπουδαιότεροι συγγραφείς, με αριθμό ψήφων

Leo Tolstoy - 327

William Shakespeare - 293

James Joyce - 194

Vladimir Nabokov - 190

Fyodor Dostoevsky - 177

William Faulkner - 173

Charles Dickens - 168

Anton Checkhov - 165

Gustave Flaubert - 163

Jane Austen - 161

Πηγή: www.lifo.gr

Τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ακολουθεί ένας κατάλογος «των 100 καλύτερων βιβλίων», όπως αυτά προτάθηκαν από 100 συγγραφείς 54 χωρών, που συντάχθηκε το 2002 από τη Νορβηγική Λέσχη του Βιβλίου. Ο κατάλογος αυτός προσπαθεί να απεικονίσει την παγκόσμια λογοτεχνία με βιβλία από όλες τις χώρες, πολιτισμούς και χρονικές περιόδους. Ένδεκα από τα βιβλία αυτά έχουν γραφεί από γυναίκες και τεσσάρων οι συγγραφείς είναι άγνωστοι. Καθένας από τους προτείνοντες συγγραφείς υπέβαλε τον δικό του κατάλογο από δέκα βιβλία. Δεν υπάρχει καμιά κατηγοριοποίηση και, προ παντός, αξιολόγηση στην παρουσίαση των εκατό βιβλίων που επελέγησαν με την διαδικασία αυτή. Οι οργανωτές διεκήρυξαν ότι «όλα είναι στην ίδια σειρά», με την εξαίρεση του Δον Κιχώτη που του απονεμήθηκε η διάκριση του «καλύτερου λογοτεχνικού έργου που γράφηκε ποτέ». Ο παρών κατάλογος καταρτίστηκε βάσει της χρονολογίας συγγραφής των έργων, με μιαν ελαστικότητα προκειμένου να μη απομακρυνθούν απ' αλλήλων έργα του ιδίου συγγραφέα (βλ. π.χ. Φλωμπέρ και Ντίκενς, Τολστόι και Ντοστογιέφσκι).

Χρονολογία / Συγγραφέας / Τίτλος έργου / Γλώσσα

18ος - 17ος αι. π.Χ. / Άγνωστος / Έπος του Γκιλγκαμές / Ακκαδική
850 - 750 π.Χ. / Όμηρος / Ιλιάς / Αρχαία Ελληνική
8ος αι. π.Χ. / Όμηρος / Οδύσσεια / Αρχαία Ελληνική
6ος - 4ος αι. π.Χ. / Άγνωστος / Το βιβλίο του Ιώβ / Εβραϊκή
431 π.Χ. / Ευριπίδης / Μήδεια / Αρχαία Ελληνική
430 π.Χ. / Σοφοκλής / Οιδίπους Τύραννος / Αρχαία Ελληνική
4ος αι. π.Χ.- 4ος αι. μ.Χ. / Βυάσα / Μαχαβαράτα / Σανσκριτική
3ος αι. π.Χ.- 3ος αι. μ.Χ. / Βαλμίκι / Ραμαγιάνα / Σανσκριτική
1ος αι. π.Χ.- 4ος αι. μ.Χ. / Καλιντάσα / Σακούνταλα / Σανσκριτική
29 - 19 π.Χ. / Vergilius (Βιργίλιος) / Aeneis (Αινειάς) / Λατινική

1ος αι. μ.Χ. / Ovidius (Οβίδιος) / Metamorphoses (Μεταμορφώσεις) / Λατινική
700 - 1500 / 'Αγνωστος / Χίλιες και μία νύχτες / Αραβική
11ος αι. / Μουρασάκι Σικίμπου / Η ιστορία του Γκέντζι / Ιαπωνική
13ος αι. / Άγνωστος / Njál's Saga (Η ιστορία του Νγιαλ) / Αρχαία Σκανδιναβική
1257 / Σααντί / Μποστάν (Ο Φρουτόκηπος) / Περσική
1258 - 73 / Ρουμί / Μασναβί / Περσική
1265 - 1321 / Dante Alighieri (Δάντης) / Divina Commedia (Θεία κωμωδία) / Ιταλική
1349 - 53 / Giovanni Boccaccio (Βοκάκιος) / Decamerone (Το Δεκαήμερο) / Ιταλική
14ος αι. / Geoffrey Chaucer (Τζέφρι Τσόσερ) / The Canterbury Tales (Οι ιστορίες του Καντέρμπουρι) / Αγγλική
1532 - 34 / François Rabelais (Ραμπελαί) / Pantagruel (Πανταγκρυέλ) και Gargantua (Γαργαντούας) / Γαλλική

1595 / Michel de Montaigne (Μισέλ ντε Μονταίν) / Essays (Δοκίμια) / Γαλλική
1603 / William Shakespeare (Ουίλλιαμ Σαίξπηρ) / Hamlet (Άμλετ) / Αγγλική
1608 / William Shakespeare (Ουίλλιαμ Σαίξπηρ) / King Lear (Ο βασιλιάς Ληρ) / Αγγλική
1609 / William Shakespeare (Ουίλλιαμ Σαίξπηρ) / Othello (Οθέλος) / Αγγλική
1605 & 1615 / Miguel de Cervantes (Μιγκέλ ντε Θερβάντες) / Don Quijote (Δον Κιχώτης) / Ισπανική
1726 / Jonathan Swift (Τζόναθαν Σουϊφτ) / Gulliver's Travels (Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ) / Αγγλική
1760 / Laurence Sterne (Λώρενς Στερν) / Tristram Shandy (Τρίστραμ Σάντυ) / Αγγλική
1796 / Denis Diderot (Ντενί Ντιντερό) / Jacques le fataliste (Ζακ ο μοιρολάτρης και ο αφέντης του) / Γαλλική
1808 & 1832 / Johann Wolfgang von Goethe (Γκαίτε) / Faust (Φάουστ) / Γερμανική
1813 / Jane Austen (Τζέιν Ώστεν) / Pride and Prejudice (Περηφάνια και Προκατάληψη) / Αγγλική

1818 / Giacomo Leopardi (Τζιάκομο Λεοπάρντι) / Canti (ποιήματα) / Ιταλική
1830 / Stendhal (Σταντάλ) / Le Rouge et le Noir (Το κόκκινο και το μαύρο) / Γαλλική
1833 - 1850 / Edgar Allan Poe (Έντγκαρ Άλλαν Πόε) / διηγήματα / Αγγλική (ΗΠΑ)
1835 / Honoré de Balzac (Ονορέ ντε Μπαλζάκ) / Le Père Goriot (Ο Μπάρμπα - Γκοριό) / Γαλλική
1835 - 37 / Hans Christian Andersen (Χανς Κρίστιαν Άντερσεν) / Eventyr (Παραμύθια) / Δανική
1842 / Νικολάι Γκόγκολ / Νεκρές ψυχές / Ρωσική
1847 / Emily Brontë (Έμιλι Μπροντέ) / Wuthering Heights (Ανεμοδαρμένα Ύψη) / Αγγλική
1851 / Herman Melville (Χέρμαν Μέλβιλ) / Moby-Dick (Μόμπυ Ντικ) / Αγγλική (ΗΠΑ)
1855 / Walt Whitman (Ουώλτ Ουίτμαν) / Leaves of Grass (Φύλλα Χλόης) [ποίηση] / Αγγλική (ΗΠΑ)
1857 / Gustave Flaubert (Γκυστάβ Φλωμπέρ) / Madame Bovary (Μαντάμ Μποβαρί) / Γαλλική

1869 / Gustave Flaubert / L'Éducation sentimentale (Η αισθηματική αγωγή) / Γαλλική
1861 / Charles Dickens (Τσάρλς Ντίκενς) / Great Expectations (Μεγάλες Προσδοκίες) / Αγγλική
1865 - 1869 / Λέων Τολστόι / Πόλεμος και Ειρήνη / Ρωσική
1886 / Λέων Τολστόι / Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς / Ρωσική
1877 / Λέων Τολστόι / Άννα Καρένινα / Ρωσική
1866 / Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι / Έγκλημα και τιμωρία / Ρωσική

1869 / Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι / Ο ηλίθιος / Ρωσική
1872 / Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι / Οι δαιμονισμένοι / Ρωσική
1880 / Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι / Αδελφοί Καραμαζώφ / Ρωσική
1871 / George Eliot (Τζορτζ Έλιοτ) / Middlemarch (Μίντλμαρτς) / Αγγλική

1879 / Henrik Ibsen (Χένρικ Ίψεν) / Et dukkehjem [Nora] (Ένα κουκλόσπιτο [Νόρα]) / Νορβηγική
1884 / Mark Twain (Μαρκ Τουαίην) / Adventures of Huckleberry Finn (Οι περιπέτειες του Χάκλμπερι Φιν) / Αγγλική (ΗΠΑ)
1886 / Αντόν Τσέχωφ / Διηγήματα / Ρωσική
1890 / Knut Hamsun (Κνουτ Χάμσουν) / Sult (Η πείνα) / Νορβηγική
1901 / Thomas Mann (Τόμας Μαν) / Buddenbrooks (Οι Μπούντενμπρόοκς) / Γερμανική
1924 / Thomas Mann (Τόμας Μαν) / Der Zauberberg (Το μαγικό βουνό) / Γερμανική
1904 / Joseph Conrad (Τζόζεφ Κόνραντ) / Nostromo / Αγγλική
1913 - 27 / Marcel Proust (Μαρσέλ Προυστ) / À la recherche du temps perdu (Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο) / Γαλλική
1913 / D. H. Lawrence (Ντ. Χ. Λώρενς) / Sons and Lovers (Γιοι και εραστές) / Αγγλική
1918 / Λου Σιουν / Το ημερολόγιο ενός τρελού / Κινεζική

1922 / James Joyce (Τζαίημς Τζόυς) / Ulysses (Οδυσσέας) / Αγγλική (Ιρλανδία)

1923 / Italo Svevo (Ίταλο Σβέβο) / La Coscienza di Zeno (Η συνείδηση του Ζήνωνα) / Ιταλική
1924 / Franz Kafka (Φραντς Κάφκα) / Διηγήματα / Γερμανική
1925 / Franz Kafka (Φραντς Κάφκα) / Der Prozess (Η Δίκη) / Γερμανική
1926 / Franz Kafka (Φραντς Κάφκα) / Das Schloss (Ο Πύργος) / Γερμανική
1925 / Virginia Woolf (Βιρτζίνια Γουλφ) / Mrs Dalloway (Η κυρία Νταλογουέη) / Αγγλική
1927 / Virginia Woolf (Βιρτζίνια Γουλφ) / To the Lighthouse (Στο φάρο) / Αγγλική
1929 / Alfred Döblin (Άλφρεντ Ντέμπλιν) / Berlin Alexanderplatz (Μπερλίν, Αλεξάντερπλατς) / Γερμανική
1928 / Federico García Lorca (Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα) / Romancero gitano (Τσιγγάνικο τραγουδιστάρι) / Ισπανική
1928 / Fernando Pessoa (Φερνάντο Πεσσόα) / Livro do Desassossego (Το βιβλίο της ανησυχίας) / Πορτογαλική

1929 / William Faulkner (Γουίλιαμ Φώκνερ) / The Sound and the Fury (Η βουή και η αντάρα) / Αγγλική
1936 / William Faulkner (Γουίλιαμ Φώκνερ) / Absalom, Absalom! (Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ!) / Αγγλική
1930 - 32 / Robert Musil (Ρόμπερτ Μούζιλ) / Der Mann ohne Eigenschaften (Ο άνθρωπος χωρίς ιδιότητες) / Γερμανική
1932 / Louis - Ferdinand Céline (Λουί - Φερντινάντ Σελίν) / Voyage au bout de la nuit (Ταξίδι στο τέλος της νύχτας) / Γαλλική
1934 - 35 / Halldór Laxness (Χαλντόρ Λάξνες) / Sjálfstætt fólk (Ανεξάρτητοι άνθρωποι) / Ισλανδική
1942 / Albert Camus (Αλμπέρ Καμύ) / L'Étranger (Ο Ξένος) / Γαλλική
1944 κ.ε. / Jorge Luis Borges (Χόρχε Λουίς Μπόρχες) / Ficciones (Ιστορίες) / Ισπανική (Αργεντινή)
1945 / Astrid Lindgren (Άστριντ Λίντγκρεν) / Pippi Långstrump (Πίπη η Φακιδομύτη) / Σουηδική
1946 / Νίκος Καζαντζάκης / Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά / Νεοελληνική
1949 / George Orwell (Τζορτζ Όργουελ) / Nineteen Eighty - Four (Χίλια ενακόσια ογδόντα τέσσερα) / Αγγλική

1951- 53 / Samuel Beckett (Σάμιουελ Μπέκετ) / Molloy, Malone Meurt, L'Innommable (Μολλόυ, Ο Μαλόν πεθαίνει, Ο ακατονόμαστος - τριλογία) / Γαλλική, Αγγλική (Ιρλανδία)

1951 / Marguerite Yourcenar (Μαργκερίτ Γιουρσενάρ) / Mémoires d'Hadrien (Αδριανού απομνημονεύματα) / Γαλλική
1952 / Ernest Hemingway (Έρνεστ Χέμινγουεϊ) / The Old Man and the Sea (Ο Γέρος και η Θάλασσα) / Αγγλική
1954 / Γιασουνάρι Καβαμπάτα / Ο ήχος του βουνού / Ιαπωνική
1955 / Vladimir Nabokov (Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ) / Lolita (Λολίτα) / Αγγλική (ΗΠΑ)
1955 / Juan Rulfo (Χουάν Ρούλφο) / Pedro Páramo (Πέδρο Πάραμο) / Ισπανική (Μεξικό)
1956 / João Guimarães Rosa (Χοάο Γκιμαράες Ρόζα) / Grande Sertão: Veredas (Μεγάλοι δρυμοί: Μονοπάτια) / Πορτογαλική (Βραζιλία)
1958 / Chinua Achebe (Τσινούα Ατσέμπε) / Things Fall Apart (Τα πράγματα καταρρέουν) / Αγγλική (Νιγηρία)
1959 / Ναγκίμπ Μαχφούζ / Τα παιδιά του Τζεμπελάουϊ / Αραβική (Αίγυπτος)
1952 / Paul Celan (Πωλ Σελάν) / Mohn und Gedächtnis (Παπαρούνα και μνήμη) [ποίηση] / Γερμανική

1952 / Ralph Ellison (Ραλφ Έλλισον) / Invisible Man (Αόρατος άνθρωπος) / Αγγλική (ΗΠΑ)
1959 / Günter Grass (Γκύντερ Γκρας) / Die Blechtrommel (Το τενεκεδένιο ταμπούρλο) / Γερμανική
1962 / Doris Lessing (Ντόρις Λέσινγκ) / The Golden Notebook (Το χρυσό σημειωματάριο) / Αγγλική
1967 / Gabriel García Márquez (Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες) / Cien años de soledad (Εκατό Χρόνια Μοναξιάς) / Ισπανική (Κολομβία)
1985 / Gabriel García Márquez (Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες) / El amor en los tiempos del cólera (Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας) / Ισπανική (Κολομβία)
1971 / Ταγέμπ Σαλίχ / Η εποχή της μετανάστευσης στο Βορρά / Αραβική (Σουδάν)
1974 / Elsa Morante (Έλσα Μοράντε) / La storia (Η ιστορία) / Ιταλική
1981 / Salman Rushdie (Σαλμάν Ρασντί) / Midnight's Children (Τα παιδιά του μεσονυκτίου) / Αγγλική
1987 / Toni Morrison (Τόνι Μόρρισον) / Beloved (Αγαπημένη) / Αγγλική (ΗΠΑ)
1995 / José Saramago (Ζοζέ Σαραμάγκου) / Ensaio sobre a cegueira (Δοκίμιον περί της τυφλότητος) / Πορτογαλική.

Διάβαζε για να ζήσεις.
Gustave Flaubert, 1821-1880, Γάλλος συγγραφέας

Αυτοί που διαβάζουν έχουν τον κόσμο κι αυτοί που βλέπουν τηλεόραση τον χάνουν.
Werner Herzog, 1942-, Γερμανός σκηνοθέτης

Το μεγαλύτερο χάρισμα είναι το πάθος για διάβασμα.
Edmund Burke, 1729-1797, Βρετανός πολιτικός & φιλόσοφος

Είναι καλό βιβλίο αυτό που ανοίγεται με λαχτάρα και κλείνεται με ικανοποίηση και κέρδος.
Amos Bronson Alcott, 1799-1888, Αμερικανός φιλόσοφος & ακαδημαϊκός

Όπου καίνε βιβλία, στο τέλος καίνε και ανθρώπους.
Heinrich Heine, 1797-1856, Γερμανός συγγραφέας & ποιητής

Δεν υπάρχει Φρεγάτα σαν το βιβλίο
Να μας πηγαίνει σε τόπους μακρινούς
Ούτε ένα άλογο κούρσας
Δεν ξεπερνάει μια σελίδα αγέρωχης ποίησης.
Αυτή τη διάσχιση κι οι πιο φτωχοί
μπορούν να κάνουν
Χωρίς διόδια να τους καταπιέζουν.
Πόσο λιτοδίαιτο είναι το άρμα
που κατευθύνει μια ανθρώπινη ψυχή!

ΕΜΙΛΥ ΝΤΙΚΙΝΣΟΝ