ΓΕΡΜΑΝΙΑ-ΕΛΛΑΔΑ. ΜΕΡΟΣ 3.
Κλείνοντας αυτό το κεφάλαιο της Μικρασιατικής καταστροφής θα επιμείνουμε σε τρία θέματα.
Πρώτο , ότι η Μικρασιατική καταστροφή προήλθε όχι εξαιτίας της ανυπακοής στους ξένους λόγω της επανόδου του βασιλιά Κωνσταντίνου όπως αρκετοί προσπαθούν να μας πείσουν δηλαδή οι σύγχρονοι ραγιάδες αλλά ακριβώς για τον αντίθετο λόγο , της τυφλής υποταγής στις αξιώσεις των Άγγλων.
Δεύτερο , να δείξουμε ότι η σύγχρονη Τουρκία μία χώρα πού δημιουργήθηκε μέσα από τις γενοκτονίες των μη μουσουλμανικών πληθυσμών της Μικράς Ασίας εμβολιασμένη με τις πιο απάνθρωπες ρατσιστικές θεωρίες της Γερμανίας και πού δεν προχώρησε ποτέ στην εξυγίανσή της έστω παραδεχόμενη αυτές τις γενοκτονίες και ζητώντας συγγνώμη για αυτές, παραμένει πάντα πολύ επικίνδυνη για όλες τις χώρες πρώτα σαν έθνο-φασιστική και τώρα σαν μια έθνο-ισλαμοφασιστική χώρα με δημοκρατικό μανδύα , πρόσφατο παράδειγμα τα γεγονότα στην Συρία και η ενεργή εμπλοκή της. Επίσης η στρατιωτική εμπλοκή της στις γύρω χώρες και το θέμα με τους πρόσφυγες και λαθρομετανάστες από όλο τον κόσμο πού στην ουσία τους προσκαλεί σαν πέρασμα στην Ευρώπη για ίδιο οικονομικό όφελος.
1.10.19
«Βροχή» απειλών από Ρ.Τ.Ερντογάν: «Θα προστατέψουμε τα δικαιώματα των συντρόφων μας σε Ελλάδα και Κύπρο»! Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναφέρθηκε στις εξελίξεις στο Αιγαίο, τη Μεσόγειο και τη Θράκη, μιλώντας στο τουρκικό κοινοβούλιο.«Είναι καθήκον μας να προστατεύσουμε τα δικαιώματα των συντρόφων μας στην Κύπρο, την Ελλάδα και τη Βουλγαρία», είπε ο Ερντογάν, στην ομιλία του για την έναρξη της νέας κοινοβουλευτικής περιόδου στην Τουρκία.«Μας ενδιαφέρουν απευθείας οι εξελίξεις σε κάθε σπιθαμή στη Μεσόγειο, το Αιγαίο και τη Μαύρη Θάλασσα», συνέχισε ο πρόεδρος της Τουρκίας.
Τρίτο, Δυστυχώς με την ήττα του Βενιζέλου το 1920 αρχίζει το πάντρεμα της Αστικής μας τάξης με τον παλαιοκομματισμό ,τον κοτζαμπασισμό, την πτώση του ριζοσπαστισμού της πού ολοκληρώνεται με το αποτυχημένο πραξικόπημα των βενιζελικών το 1935.
Έτσι εδώ θα παραθέσουμε αποσπάσματα από δύο βιβλία πού αφορούν το πρώτο, το δεύτερο θέμα και το τρίτο θέμα.
Πρώτα όμως θα ασχοληθούμε με την εθνολογική σύνθεση της Μικράς Ασίας για να αντιληφθούμε την απίστευτη καταστροφή πού υπέστη ο Ελληνισμός από τους εθνοφασίστες τούρκους.
Θα δούμε την άποψη ότι ο ελληνικός στρατός στην Μικρά Ασία, στην Σμύρνη ήταν στρατός κατοχής, δυστυχώς η ανοησία ήταν τόσο μεγάλη πού κάποιοι έφτασαν στο σημείο να μιλάνε για ιμπεριαλιστική επέμβαση. Αν ο Βενιζέλος είχε καταφέρει να επιβάλει την συνθήκη των Σεβρών πού ήταν μία γενικά δίκαιη μοιρασιά της Μικράς Ασίας οι μη μουσουλμανικές εθνότητες δεν θα είχαν υποστεί την γενοκτονία και οι Κούρδοι, Αρμένιοι ,Έλληνες θα είχαν την πατρίδα τους.
Δυστυχώς οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις λόγω των συμφερόντων και των αντιθέσεων τους δεν θέλησαν να επιλυθεί δίκαια το πρόβλημα των εθνοτήτων στην Μικρά Ασία.
Στην περίπτωση πού ήθελαν οι μεγάλες δυνάμεις ότι και να έκανε ο Κεμάλ το κίνημά του θα είχε εξουδετερωθεί.
Διαβάζουμε.
Ως τις αρχές του 20ου αιώνα οι Τούρκοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δεν είχαν εθνική συνείδηση. Παρέμεναν πολεμική ομάδα που κυριαρχούσε σε πολλά έθνη και λαούς ζώντας ανάμεσά τους, στις πατρίδες τους. Οι ίδιοι οι Τούρκοι θεωρούν τον εαυτό τους Ουμέτ-ι-Μοχαμέτ, που σημαίνει κοινότητα μουσουλμάνων...
Οι Τούρκοι ήταν και παρέμειναν μια πολεμική ομάδα που με τη δύναμη των όπλων κρατούσε σε υποταγή αμέτρητα έθνη και λαούς...
Οι Νεοτούρκοι από το 1908 προσπάθησαν με όλα τα μέσα να εξαφανίσουν τα έθνη που ζούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ή θα γίνονταν Τούρκοι ή δε θα είχαν θέση στο χώρο της κυριαρχίας τους... [Αρχικός εμπνευστής και καθοδηγητής η Γερμανία. Ο Γερμανός στρατηγός Λίμαν φον Σάντερς]*.
Από τον πίνακα αυτό βγαίνει καθαρά ότι στην κυρίως Μικρά Ασία (εκτός της Αρμενίας και του Κουρδιστάν) η πολυπληθέστερη εθνική ομάδα είναι οι Έλληνες με 2.660.316 άτομα. Ακολουθούν οι Οθωμανοί Τούρκοι με 1.802.692 άτομα. Πιο κάτω οι Γιουρούκοι με 1.291.861 άτομα, οι Κιρκάσιοι με 433.582 άτομα, οι Κιζίλ Μπας η Ερυθρίνοι στα ελληνικά με 384.834 άτομα, οι Σάννοι με 303.954 άτομα και ακολουθούν οι άλλοι που ο Σκαλιέρης τους προσδιορίζει ως μη Τούρκους μουσουλμάνους και μουσουλμανοφανείς.
Στις περιοχές της Αρμενίας και του Κουρδιστάν Οθωμανοί Τούρκοι δεν υπάρχουν. Ελάχιστοι είναι και οι Έλληνες. Εδώ κυριαρχούν Αρμένιοι και Κούρδοι με διαφορά.. στήθους και ακολουθούν οι Κιζίλ Μπας. Οι Τούρκοι διεκδίκησαν για πατρίδα τους και αυτές τις περιοχές...
O ΓΟΡΔΙΟΣ ΔΕΣΜΟΣ ΤΩΝ ΕΘΝΟΤΗΤΩΝ
Περικλής Ροδάκης.
* Του αρθρογράφου.
Ελπίζουμε για τον αναγνώστη από τα στοιχεία πού παραθέτουμε από αυτό το βιβλίο να γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι επρόκειτο και για πατρίδα των ελλήνων πού υπόφερε κάτω από τον οθωμανικό ζυγό. Και επρόκειτο για πατρίδα των ελλήνων πρώτα και μετά των Οθωμανών λόγω του πολυπληθέστερου ελληνικού στοιχείου.
Μετά έχουμε τον κίνδυνο αφανισμού όλων των εθνοτήτων , Οι Νεοτούρκοι από το 1908 προσπάθησαν με όλα τα μέσα να εξαφανίσουν τα έθνη που ζούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Αυτά τα ολίγα αρκούν και περισσεύουν για να αποδείξουν την αναγκαιότητα αποστολής του στρατού μας στην Μικρά Ασία. Όπως να καταρρίψουν τις ανοησίες περί επέμβασης, ιμπεριαλιστικού πολέμου.
Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΩΝ ΣΕΒΡΩΝ
Η Συνθήκη των Σεβρών, που υπογράφτηκε στις 10.8.1920 στο προάστιο του Παρισιού Σεβραί, αφορούσε σχεδόν αποκλειστικά την τύχη της Τουρκίας και αποτελούνταν από 422 άρθρα. Στα πρώτα 26 αναφέρεται το κείμενο της συμφωνίας της Κοινωνίας των Εθνών. Τα άρθρα 27-35 ορίζουν τα σύνορα της νέας Τουρκίας και συγκεκριμένα ότι τη χάραξη θα την κάνουν ειδικές επιτροπές της Κοινωνίας των Εθνών.
Με τα άρθρα 36-62 ορίζονται τα κυρίαρχα δικαιώματα της Τουρκίας στην Κωνσταντινούπολη και ρυθμίζονται τα ζητήματα της ελεύθερης ναυσιπλοΐας στα Στενά, που τίθενται υπό τον έλεγχο των μεγάλων δυνάμεων.
Με τα άρθρα 62-64 ορίζεται η αυτονομία του Κουρδιστάν. Εδώ ορίζονται η Αγγλία, η Γαλλία και η Ιταλία ως οι δυνάμεις που θα διατυπώσουν και θα καθορίσουν τις γενικότερες αρχές που θα διέπουν το αυτόνομο κουρδικό κράτος.
Με τα άρθρα 65-83 καθορίζεται το προσωρινό και το τελικό καθεστώς της Σμύρνης. Με βάση τα άρθρα αυτά η Σμύρνη έμενε προσωρινά υπό οθωμανική κυριαρχία, αλλά τα κυριαρχικά δικαιώματα μεταβιβάζονται στην Ελλάδα. Η τελευταία θα εγκαταστήσει στρατό και θα συγκροτήσει τοπική συνέλευση, στην οποία θα συμμετέχουν ανάλογα με τον πληθυσμό τους οι εθνότητες. Τον έλεγχο της εφαρμογής αυτής της απόφασης αναλάμβανε η Κοινωνία των Εθνών. Ύστερα από πέντε χρόνια θα γινόταν δημοψήφισμα για ένωση με την Ελλάδα. Με το άρθρο 84 η Τουρκία έδινε οριστικά στην Ελλάδα τα νησιά Ίμβρο και Τένεδο και οριστικοποιούνταν η κυριαρχία της Ελλάδας στη Λήμνο, Λέσβο,
Χίο, Σάμο και Ικαρία. Με το άρθρο 88 η Τουρκία αναγνώριζε την Αρμενία ως ανεξάρτητο κράτος του οποίου τα σύνορα θα χαράζονταν με επίβλεψη των Η.Π.Α. Πάντως ιδρυόταν μια μεγάλη Αρμενία. Από το άρθρο 94 και μετά ρυθμίζονταν τα θέματα της Παλαιστίνης, Συρίας και άλλων χωρών της Μ. Ανατολής. Με ειδικό άρθρο τα Δωδεκάνησα παρέμεναν στην Ιταλία. Αλλά με άλλη συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας (10.8.1920) η Ιταλία υποσχόταν να παραδώσει τα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα εκτός της Ρόδου και του Καστελλόριζου.
Με άλλο άρθρο οριζόταν πως παραχωρείται η Ανατολική Θράκη στην Ελλάδα ως την Τσατάλτζα, 35 χλμ. έξω από την Κωνσταντινούπολη. Τέλος ρυθμιζόταν η ισχύς των διομολογήσεων, ο στρατός και τα οικονομικά της Τουρκίας.
Η συνθήκη των Σεβρών θα έπρεπε να επικυρωθεί από τα κοινοβούλια των χωρών. Τέτοιο πράγμα δεν έγινε και γι' αυτό η συνθήκη δεν ίσχυε. Τη συνθήκη από την αρχή δεν την αποδέχτηκε ο Κεμάλ Ατατούρκ.
Ο Βενιζέλος, παρά τις επιτυχίες του στο εξωτερικό και την εσωτερική θριαμβολογία, είχε ξεπέσει στη συνείδηση του λαού. Ειδικά το τελευταίο τρομοκρατικό όργιο μετά την απόπειρα δολοφονίας εναντίον του είχε καταρρακώσει το κύρος του. Άλλωστε ο λαός είχε πια κουραστεί. Το γεγονός ότι εξακολουθούσε η επιστράτευση και τα φημολογούμενα για νέο πόλεμο έκαναν πολύ σκεπτικιστή το λαό, που ήθελε να σταματήσει πια η περιπέτεια. Και η ξένη προπαγάνδα (Γαλλίας και Ιταλίας) δεν έπαιξε μικρότερο ρόλο.
Οι παλαιοκομματικοί ηγέτες γύρισαν από την εξορία με το φωτοστέφανο του μάρτυρα. Παρουσιάστηκαν ως οι εκφραστές της πολιτικής της ουδετερότητας και της εθνικής αξιοπρέπειας. Το αποτέλεσμα των εκλογών ήταν συντριπτικό για το Βενιζέλο. Φαίνεται ότι δεν το περίμενε, γιατί αμέσως μετά τα αποτελέσματα των εκλογών δήλωσε ότι αποχωρεί από την πολιτική και φεύγει στο εξωτερικό.
Πολλοί τον κατηγόρησαν ότι εσκεμμένα κατέφυγε στις εκλογές με τη βεβαιότητα ότι θα ηττηθεί, για να μην επωμιστεί τις ευθύνες της Μικρασιατικής Καταστροφής. Δεν ήταν σωστό. O Βενιζέλος ήταν μεθυσμένος και δέσμιος των ονείρων του, έτσι που δεν μπορούσε ούτε να υποψιαστεί την καταστροφή που ερχόταν. O Βενιζέλος μήτε τις εκλογές ήθελε. Του τις επέβαλαν οι ξένοι. Και μέχρι την τελευταία στιγμή πίστευε ότι θα νικούσε.
Πολλοί πάλι υποστήριξαν ότι η εκλογική αυτή ατυχία του Βενιζέλου και η άνοδος στην εξουσία των παλαιοκομματικών στάθηκε αφορμή για τη μεταστροφή των συμμάχων. Και αυτό δεν είναι σωστό, γιατί η γαλλική πολιτική είχε κάνει στροφή από πολύ πριν και η ιταλική πολιτική ήταν ανθελληνική από την αρχή.
O Βενιζέλος με αντάλλαγμα τη Μεγάλη Ελλάδα των Σεβρών είχε μετατρέψει την Ελλάδα σε χωροφύλακα των αγγλικών συμφερόντων. Οι παλαιοκομματικοί αντί να απαγκιστρωθούν απ' αυτό θα γίνουν περισσότερο πιστοί στην Αγγλία.
H Αγγλία όμως προωθεί τα δικά της σχέδια ανεξάρτητα από την Ελλάδα και μάλιστα σε βάρος της. Προσπαθεί να πείσει τον Κεμάλ να αναγνωρίσει τις θέσεις της στη Μέση Ανατολή. Όταν θα το πετύχει, (άνοιξη του 1922) θα εγκαταλείψει την Ελλάδα στο έλεος του Κεμάλ και θα απαιτήσει να εκκενώσει τη Σμύρνη.
H συνθήκη των Σεβρών για να τεθεί σε ισχύ έπρεπε η Ελλάδα να την επιβάλει με τα όπλα. Ο Βενιζέλος υποστήριζε ότι μπορούσε να την επιβάλει.
Στις αρχές Ιουνίου 1920 ο Ελ. Βενιζέλος στη συνάντηση των συμμάχων πρωθυπουργών στο Υθ της Αγγλίας πήρε την άδεια να προελάσουν τα ελληνικά στρατεύματα στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας, για να συντρίψουν το στρατό του Κεμάλ. Οι σύμμαχοι θα παρακολουθούσαν τις επιχειρήσεις με ειδικούς διαπιστευμένους στη Σμύρνη. Οι σύμμαχοι δεν έδιναν βοήθεια, αλλά όλοι ήταν σύμφωνοι. Έτσι άρχισαν οι επιχειρήσεις στις 9.6.1920, όταν τα ελληνικά στρατεύματα κατέλαβαν την Προύσα και μια σειρά άλλες πόλεις. Όλα με την έγκριση των συμμάχων. H κατάληψη του Ουσάκ, που έγινε χωρίς την ειδική άδεια των συμμάχων, αποτέλεσε σοβαρό πρόβλημα για το Βενιζέλο. Πάντως το καλοκαίρι του 1920 ο Βενιζέλος υποσχόταν στους συμμάχους ότι ο ελληνικός στρατός ήταν σε θέση να επιβάλει τη συνθήκη των Σεβρών.
Στο μεταξύ η Γαλλία αλλάζει ταχτική. Αποκτάει επίσημη επαφή με τον Κεμάλ και όλα πια θα ανατραπούν, γιατί με τη βοήθεια των Γάλλων ανασυγκροτείται ο κεμαλικός στρατός. Από τη στιγμή αυτή μια εκστρατεία στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας για να αντιμετωπιστεί ο Κεμάλ, που είχε κατορθώσει να συνεπάρει με τις ιδέες του το φανατισμένο τουρκικό πληθυσμό, ήταν αδύνατη για τα μέτρα της Ελλάδας.
Από το φθινόπωρο του 1920 ήταν αδύνατο στην Ελλάδα να επιβάλει με τα όπλα τη συνθήκη των Σεβρών. Ο Κεμάλ, αφού ήρθε σ' επαφή με τους Γάλλους, ελευθέρωσε δυνάμεις από το μέτωπο της Κριμαίας, πήρε τα όπλα από τις αποθήκες που φύλαγαν οι Γάλλοι και τέλος επιβλήθηκε στο Σουλτάνο. Πριν από όλα όμως ο Κεμάλ κατόρθωσε να ξεσηκώσει ένα φανατισμένο λαό, που θα πολεμούσε με όλα τα μέσα.
Την ίδια περίοδο έχει μεταστραφεί και η κοινή γνώμη της Ευρώπης εναντίον της Ελλάδας. Ακόμα και στην Αγγλία, που η κυβέρνησή της ήθελε τον ελληνικό στρατό, για να εξαναγκάσει τον Κεμάλ σε παραχωρήσεις, έχει στραφεί εναντίον μιας ελληνικής εκστρατείας.
MIA ΞΑΦΝΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ: ΣΎΓΚΡΟΥΣΗ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ - ΑΓΓΛΩΝ
Τον Ιούνιο του 1920, όταν ο Βενιζέλος πήρε το ελεύθερο να προωθήσει τον ελληνικό στρατό πέρα από τα αρχικά όρια της ζώνης που έπρεπε να επιτηρεί, σημειώνονται βασικές αλλαγές στο στρατόπεδο των Συμμάχων που στην ουσία οδηγούσαν το εγχείρημα του Βενιζέλου σε αποτυχία.
Η Γαλλία συνάπτει ανοικτά συμμαχία με τον Κεμάλ Ατατούρκ, που είχε σταθεροποιηθεί στην ανατολική και κεντρική Μικρά Ασία, και του ανοίγει τις αποθήκες με τα όπλα που φρουρούσαν οι Γάλλοι στρατιώτες. Ο Κεμάλ ισχυροποιείται ακόμα πιο πολύ με μία δεύτερη σύμμαχο, τη νεαρή τότε Σοβιετική Ένωση. Ο Λένιν τον θεωρεί επαναστάτη και τον ενισχύει ακόμα και με στελέχη του που πάνε στον Κεμάλ ως σύμβουλοι. Με τέτοιες συμμαχίες ο Κεμάλ αμφισβητεί τις αποσπάσεις εδαφών που έκαναν οι Σύμμαχοι από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Υποστήριζε ότι το σημερινό Βόρειο Ιράκ, περιοχή που κατοικείται κατά πλειοψηφία από Κούρδους, ήταν αναπόσπαστο μέρος της νέας Τουρκίας. Υποστήριζε ότι οι Κούρδοι ήταν Τούρκοι και έπρεπε να μείνουν στην Τουρκία.
Οι Άγγλοι, που ενδιαφέρονταν ζωτικά για τα πετρέλαια της Μοσούλης και του Κιρκούκ, ήθελαν η περιοχή να περιληφθεί στα εδάφη του Ιράκ, που δημιουργήθηκε στο χώρο της παλιάς Μεσοποταμίας, επειδή το εκεί καθεστώς ήταν απόλυτα ελεγχόμενο απ' αυτούς. Ο κίνδυνος να χάσουν τα πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου, που θα περνούσαν αντικειμενικά στον έλεγχο της Γαλλίας, αφού είχε γίνει πια προστάτης του Κεμάλ, ήταν άμεσος. Για να τον αποφύγουν και να πατήσουν οι ίδιοι πόδι στο Βόρειο Ιράκ, έπρεπε να τον ανατρέψουν. Γι' αυτό στήριξαν τα τρελά όνειρα του Βενιζέλου και υπόσχονταν ότι θα ανέτρεπαν τον Κεμάλ. Φυσικά, δε θα στήριζαν τα σχέδια του Βενιζέλου για τη Μεγάλη Ιδέα. Οι Άγγλοι υπολόγιζαν με το Βενιζέλο να πιέσουν τον Κεμάλ, ώστε να εγκαταλείψει τελικά τις αξιώσεις του στο Β. Ιράκ.
Ο Βενιζέλος, από τη μεριά του, δοκίμασε τις δυνάμεις στο μέτωπο της Σμύρνης. Η διαπίστωσή του ήταν πολύ πικρή. Ο Κεμάλ είχε συγκροτήσει ικανές δυνάμεις. Έτσι, συνειδητοποίησε ότι δεν ήταν εύκολη μία επιχείρηση κατά του Κεμάλ. Ίσως να επηρεάστηκε και από τους Γάλλους που έγιναν σύμμαχοι του Κεμάλ. Οι Γάλλοι πίεζαν το Βενιζέλο για αλλαγή τακτικής.
Ήθελαν να καταλήξουν σε συμφωνία Βενιζέλου - Κεμάλ. Οι δυσκολίες που συνάντησε στις επιχειρήσεις για την κατάληψη του Ουσάκ τον έκαναν διστακτικό σε μια στιγμή που οι Άγγλοι πίεζαν για μια άμεση επιχείρηση κατά του Κεμάλ. Ήξεραν ότι, αν άφηναν τον Κεμάλ να ανασυγκροτηθεί, θα έχαναν κάθε ελπίδα να πάρουν τα πετρέλαια της Μοσούλης και του Κιρκούκ. Κι εκείνα τα χρόνια τα πετρέλαια του σημερινού Ιράκ ήταν τα πλουσιότερα γνωστά αποθέματα στον κόσμο. Έτσι, πιέζουν το Βενιζέλο να χτυπήσει ανοικτά τον Κεμάλ και ο παραφουσκωμένος πια με τα όνειρα της Μεγάλης Ελλάδας Βενιζέλος δεν προχωράει. Μέτρησε τις δυνάμεις του στο Ουσάκ και πείστηκε ότι δε φτάνουν για ένα τέτοιο εγχείρημα. Το απαρνήθηκε. Ίσως εδώ να βάρυνε και η γνώμη των Γάλλων, με τους οποίους είναι πια στενά συνδεδεμέ-νος μετά το 1918. Όπως και να έχει το πράγμα, ο Βενιζέλος έκανε πίσω στην κρίσιμη στιγμή για τους Άγγλους.
Φυσικά οι Άγγλοι δεν περίμεναν να μεταπείσουν το Βενιζέλο. Αποφάσισαν να τον εκπαραθυρώσουν και να προωθήσουν στην κυβέρνηση της Ελλάδας περισσότερο πειθήνια σ' αυτούς όργανα.
Οι Άγγλοι την επομένη της ήττας της Γερμανίας και των λεγάμενων Κεντρικών Δυνάμεων κάνουν μια απότομη στροφή και συνεργάζονται με τις φιλογερμανικές δυνάμεις στις διάφορες χώρες. Αυτό έκαναν στην Τουρκία και στην Ελλάδα. Οι Άγγλοι προσέγγισαν το γερμανόφιλο βασιλιά Κωνσταντίνο Α', στην ανατροπή του οποίου και οι ίδιοι συνήργησαν. Μαζί με αυτόν προσεγγίζουν και όλους τους παλαιοκομματικους, ποντάροντας πια σ' αυτους για να πιέσουν τον Κεμάλ.
Ο Βενιζέλος πιέζεται για εκλογές. Ήταν κάτι που έπρεπε να είχε γίνει. Το κλίμα όμως δεν ήταν ευνοϊκό για το Βενιζέλο, παρόλο που δεν το έχει συνειδητοποιήσει ο ίδιος. Αντίθετα πίστευε ότι ήταν το ίνδαλμα του λαού, αφού είχε ουσιαστικά δημιουργήσει μία Μεγάλη Ελλάδα. Δεν υπολόγιζε ότι ο λαός είχε κουραστεί με τους δεκάχρονους πολέμους και ότι το κυρος του είχε καταρρακωθεί μετά την απόπειρα κατά της ζωής του στο σταθμό της Λυόν. Το επεισόδιο αυτό θα έπρεπε να είχε ανεβάσει το κύρος του, αλλά η τρομοκρατία που εξαπέλυσαν οι μπράβοι του στην Ελλάδα το είχε καταρρακώσει. Οι Άγγλοι το γνώριζαν και γι' αυτό πίεζαν με τους ανθρώπους τους εδώ για εκλογές αμέσως μόλις αρνήθηκε να προχωρήσει στα σχέδια που υποσχέθηκε στις αρχές του Ιουνίου 1920. Οι εκλογές έγιναν στην 1(14)/12/1920. Ο μεγάλος πολιτικός υπέστη συντριπτική ήττα. Οι παλαιοκομματικοί επανέφεραν το βασιλιά Κωνσταντίνο. Κι εκείνος ανέλαβε να υπηρετήσει τα αφεντικά του, τους Άγγλους, που ουσιαστικά του είχαν ξαναδώσει το θρόνο. Έτσι, ο Κωνσταντίνος ετοιμάζει τον πόλεμο που αρνήθηκε να συνεχίσει ο Βενιζέλος. Οι Άγγλοι ελίσσονται μπροστά στη νέα κατάσταση που διαμορφώθηκε με τη στάση της Γαλλίας, αλλά πρακτικά πιέζουν τους παλαιοκομματικούς να πραγματοποιήσουν την εκστρατεία κατά της Άγκυρας.
O ΓΟΡΔΙΟΣ ΔΕΣΜΟΣ ΤΩΝ ΕΘΝΟΤΗΤΩΝ
Περικλής Ροδάκης.
STEFAN IHRIG
ΑΤΑΤΟΥΡΚ ΚΑΙ ΝΑΖΙ
Δάσκαλος και μαθητές στην εφαρμογή του ολοκληρωτισμού.
Μετάφραση
Νίκος Ρούσσος
Πρόλογος στην ελληνική έκδοση
Βλάσης Αγτζίδης
Μόνο τον πρόλογο.
Πρόλογος στην ελληνική έκδοση
Μια από τις σημαντικότερες μελέτες για την κατανόηση του
ναζιστικού φαινομένου είναι αυτή του Stefan Ihrig. Η έλλει-
ψη πηγών ή αναφορών από τους ίδιους τους Ναζί για τις αρχές της
δεκαετίας του '20 οδήγησε τον Ihrig στο να εστιάσει τη μελέτη του
στα γερμανικά δεξιά και ακροδεξιά έντυπα εκείνης της περιόδου. Παράλληλα, αξιοποίησε αρχεία που βρίσκονται στο Bundesarchiv και Νστο γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών, καθώς και άλλες μελέτες που προσπαθούσαν να αναλύσουν πλευρές του ναζιστικού φαινομένου.
Το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό. Στην πρωτότυπη αυτή εργασία
αναδεικνύεται η καθοριστική επιρροή επί του ναζιστικού κινήματος του Μουσταφά Κεμάλ πασά, κατά τη διάρκεια του ελληνοτουρκικού πολέμου (1919-1922). Παράλληλα περιορίζεται η κυρίαρχη αντίληψη που επικρατούσε έως την έκδοση αυτής της μελέτης και απέδιδε τις ιδέες που διαμόρφωσαν τη σκέψη των Ναζί στον ιταλικό φασισμό και στον Μουσολίνι. Όπως αποδεικνύεται από τον Ihrig, το πρότυπο των Ναζί ως προς την πολιτική οργάνωση, τον τρόπο κατάκτησης και άσκησης της εξουσίας, την αντίληψη για το ρόλο του κόμματος στη μονοκομματική κοινωνία ή τη μεταχείριση των μειονοτήτων ήταν το τουρκικό εθνικιστικό κίνημα κατά την εποχή του Ατατούρκ.
Μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την ήττα των Κε-
ντρικών Δυνάμεων, η εμφάνιση του κεμαλικού κινήματος που αμ-
φισβητούσε τις μεταπολεμικές διευθετήσεις ενσάρκωσε τους πόθους των ηττημένων και αναδείχθηκε σε σημείο αναφοράς των γερμανικών ακροδεξιών κινημάτων. Η ήττα των Γερμανο-Αυστριακών, των Νεότουρκων κ.ά. στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε επιφέρει τη ρύθμιση των μεταπολεμικών γεωπολιτικών και οικονομικών ισορροπιών
και σχέσεων με δύο σημαντικές συνθήκες: των Βερσαλλιών και των
Σεβρών. Στην υπό διάλυση Οθωμανική Αυτοκρατορία, το κίνημα δυ-
σαρέσκειας θα εκφραστεί από τους εθνικιστές του Μουσταφά Κεμάλ
πασά. Στον εθνικιστικό Τύπο της γερμανικής δεξιάς, που ξεκινούσε
από τον συντηρητικό χώρο και έφτανε έως τον εθνικοσοσιαλιστι-
κό εξτρεμισμό, ο Κεμάλ Ατατούρκ αναγορεύθηκε σε σύμβολο, σε
προσωπικότητα παγκόσμιας εμβέλειας, από την οποία θα έπρεπε να
πάρει μαθήματα η ηττημένη Γερμανία. Οι ναζιστές θα εκφράσουν
τελικά το κίνημα δυσαρέσκειας που επεδίωκε την ανατροπή των
όρων της Συνθήκης των Βερσαλλιών. Στο πλαίσιο των προσπαθει-
ών αναθεώρησης θα εμφανιστούν ακραίες ρατσιστικές ιδεολογίες:
οι Τούρκοι εθνικιστές θα εξοντώσουν ολοκληρωτικά τις χριστιανικές κοινότητες, ενώ οι ναζί τους Εβραίους και τις άλλες «ανεπιθύμητες»
εθνικές ή φυλετικές ομάδες.
Ο Χίτλερ ως μαθητής του Ατατούρκ
Η εικόνα που είχε ο Χίτλερ για τον Μουσταφά Κεμάλ είναι γνωστή
από παλιά - και, κυρίως, μέσα από το έργο του κεμαλιστή δημοσι-
ογράφου και συγγραφέα Falih Rıfkı Atay· στο βιβλίο του Cankaya,
γράφει ότι, ως μέλος μιας τουρκικής αντιπροσωπείας, επισκέφθηκε
τον Χίτλερ για τα 50στά του γενέθλια. Απευθυνόμενος προς αυτούς,
ο Χίτλερ ανέφερε τον Μουσταφά Κεμάλ ως δάσκαλό του: «... ο
Mουσολίνι ήταν ο πρώτος του μαθητής κι εγώ [δηλαδή ο Χίτλερ]
είμαι ο δεύτερος μαθητής του». (Στο ίδιο βιβλίο -αλλά μόνο στην Α΄
έκδοση- ο Atay παραδέχεται ότι τη Σμύρνη την έκαψαν συνειδητά
οι νικητές τον Σεπτέμβριο του 1922, ως μέσο και ολοκλήρωση της
εθνικής εκκαθάρισης).
Αυτή την παλιά αλήθεια ο Ihrig την τεκμηριώνει μέσα από τη μελέ-
τη του. Σημειώνει ότι η εθνικιστική Τουρκία του Ατατούρκ ήταν το
πρότυπο που έψαχναν να βρουν οι Ναζί, ήταν το δικό τους είδωλο:
«Η Τουρκία είχε μεγάλη σημασία για τους Ναζί, κυρίως σε ό,τι αφο-
ρούσε τον νέο πολιτικό κόσμο που οι Ναζί αρέσκονταν να πιστεύουν ότι αντιπροσώπευε το κεμαλιστικό καθεστώς. Οι παλιές εποχές όταν η Τουρκία αντιμετωπιζόταν μέσα από το πρίσμα του οριενταλισμού είχαν παρέλθει προ πολλού· είχαν φροντίσει γι' αυτό η άνοδος των Νεότουρκων πριν από τον πόλεμο και τα γεγονότα του 1919. Για τους Ναζί, η Τουρκία δεν ήταν η παλιά Ανατολή, αλλά ο μπροστάρης της σύγχρονης εθνικιστικής και ολοκληρωτικής πολιτικής που ήθελαν να εισαγάγουν στη Γερμανία».
H Völkischer Beobachter, το επίσημο όργανο του εθνικοσοσιαλι-
στικού κόμματος NSDAP, παρουσίαζε με θαυμασμό το κίνημα του
Ατατούρκ. Τις μέρες της ολοκληρωτικής νίκης κατά των Ελλήνων
στη Μικρά Ασία, τον Σεπτέμβριο του 1922, η ναζιστική εφημερίδα
έγραφε: «... το όνομα του Μουσταφά Κεμάλ βρισκόταν στα χείλη
όλων».
Ο Ihrig αποδεικνύει μέσα από κείμενα των αρχών της δεκαετίας
του '20 ότι ο Χίτλερ παραλλήλιζε τον εθνικοσοσιαλισμό που κήρυτ-
τε με την Τουρκία του Ατατούρκ. Το τυπικό ναζιστικό όραμα για τη
Νέα Τουρκία διατυπώθηκε το 1924 σε ένα βιβλίο ενός στελέχους του ναζιστικού κινήματος υπό τον τίτλο Άγκυρα και Κωνσταντινούπολη
- Δυνάμεις σε σύγκρουση. Το βιβλίο αυτό θεωρήθηκε κατά την επο-
χή της επικράτησης του ναζιστικού κινήματος ότι εισήγαγε την ιδέα
της αντιμετώπισης του κεμαλισμού ως του τουρκικού εθνικοσοσιαλισμού. Το 1933 η εφημερίδα Kreuzzeitung αναφέρει ότι «ο γερμανικός εθνικοσοσιαλισμός του Αδόλφου Χίτλερ και ο τουρκικός κεμαλισμός σχετίζονται στενά μεταξύ τους».
Ο ίδιος ο Χίτλερ αποδέχεται αυτόν το συσχετισμό. Ο Ihrig γράφει:
«Ο Χίτλερ είχε πει ότι "ο επιτυχημένος αγώνας για την απελευθέρωση του οποίου είχε ηγηθεί ο Γκαζί [Ατατούρκ] προκειμένου να δημιουργήσει την Τουρκία είχε εμπνεύσει [στον Χίτλερ] τη σιγουριά ότι το εθνικοσοσιαλιστικό κίνημα θα ήταν εξίσου επιτυχημένο. Από αυτή την άποψη, το κίνημα της Τουρκίας ήταν γι' αυτόν ένα φωτεινό άστρο"».
Το συμπέρασμα του συγγραφέα είναι ξεκάθαρο: «... οι Ναζί "μεγά-
λωσαν" με την Τουρκία και ενθουσιάζονταν ακόμα περισσότερο απ'
ό,τι οι άλλοι Γερμανοί εθνικιστές με τις εξελίξεις στην Τουρκία και
τα "τουρκικά διδάγματα" που μπορούσε να αντλήσει η Γερμανία».
Η μελέτη αυτή συμπληρώνει τη γνώση που υπάρχει για την προη-
γούμενη περίοδο συνεργασίας της γερμανικής δεξιάς με τον τουρκικό εθνικισμό. Την εποχή δηλαδή που οι Γερμανοί στρατιωτικοί του Κάιζερ ανέλαβαν να ανασυγκροτήσουν τον νεοτουρκικό στρατό αμέσως μετά την κατάληψη της εξουσίας το 1908 από την ακροδεξιά τάση (των Τζεμάλ, Εμβέρ και Ταλαάτ πασά) του νεοτουρκικού κινήματος.
Στην πραγματικότητα οι ακραίες απόψεις των Νεότουρκων είχαν
επηρεαστεί καθοριστικά από το πνεύμα του γερμανικού ρομαντι-
σμού. Οπότε η επιρροή του Ατατούρκ επί του γερμανικού εθνικοσο-
σιαλισμού μπορεί να θεωρηθεί ως ένα αντιδάνειο.
Συμπληρώνοντας τα κενά
Ο Ναζισμός δεν εμφανίστηκε την επαύριον της στρατιωτικής ήττας
και της οικονομικής κατάρρευσης της Γερμανίας καινοτομώντας σε
ιδεολογικό κενό. Οι ρίζες του βρίσκονται στο ρομαντικό ιδεαλιστι-
κό πνεύμα της Γερμανίας, που αναπτύχθηκε κατά τον 19ο αιώνα ως
αντίδραση στο πνεύμα του γαλλικού Διαφωτισμού και σε γεωπολιτι-
κό επίπεδο επέφερε τη μοιραία για όλη την Ανατολή Ostpolitik. Δηλαδή την προσπάθεια για γερμανική επέκταση στην καθ' ημάς Ανατολή σε συνεργασία με τους ισλαμιστές Οθωμανούς στην αρχή και τους εθνικιστές Νεότουρκους στη συνέχεια.
Βασικό ρόλο στην τελική διαμόρφωση της ναζιστικής ιδεολογίας
-όπως και της νεοτουρκικής, βεβαίως, σε πολύ απλοϊκότερη εκδοχή-
έχουν οι απόψεις του Νίτσε, διαστρεβλωμένες και κακοποιημένες.
Στη ναζιστική ρητορική εντάσσεται ο θαυμασμός του Νίτσε για τη
σκληρότητα, τη δύναμη, τον υπεράνθρωπο, όπως και η λατρεία του
για τον ανώτερο άνθρωπο, που ερμηνεύτηκε αυθαίρετα ως επιθυμία
εξαφάνισης των ξεπεσμένων φύλων. Πρωτόλεια εκδοχή της ναζιστι-
κής κοσμοθεωρίας υπήρξε η άποψη του Ziya Gökalp, ιδεολογικού
πατέρα του τουρκικού εθνικισμού, ο οποίος καλούσε για τον τερμα-
τισμό της «ψευδαίσθησης περί ισότητας μουσουλμάνων και χριστια-
νών». Ο ίδιος περιέγραφε στο περιοδικό Yeni Hayat τo 1911 τον νέο
άνθρωπο της νεοτουρκικής Νέας Τάξης: «Οι Τούρκοι ήταν οι "υπε-
ράνθρωποι" που είχε φανταστεί ο Γερμανός φιλόσοφος Nietzsche...
Από την τουρκότητα θα γεννηθεί η νέα ζωή...».
Αυτό που έχει ενδιαφέρον να δούμε είναι ποιες ήταν οι επιπτώσεις
της πολιτικής της γερμανικής Δεξιάς στο Ζήτημα της Ανατολής, δη-
λαδή στο Ελληνικό Ζήτημα (Ιωνία, Πόντος, Ανατολική Θράκη), κα-
θώς και στο Αρμενικό.
Κατ' αρχάς, οι ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες των Γερμανών για το
χώρο της Μικράς Ασίας είχαν διαμορφωθεί από τις απαρχές της συ-
γκρότησης της γερμανικής εθνικής ιδεολογίας. Χαρακτηριστικό είναι
το βιβλίο του δρος Κέρκερ (Dr. Kerker) το οποίο εκδόθηκε στο Βε-
ρολίνο το 1867 και έφερε τον αποκαλυπτικότατο τίτλο Μικρά Ασία,
περιοχή αποίκησης των Γερμανών (Klein Asien. Siedlungsgebiet
Deutschen). Όμως, μόνο προς τα τέλη του 19ου αιώνα η προοπτική
αυτή μετατρέπεται σε πολιτική της Γερμανίας του Κάιζερ και οδηγεί
στη συμμαχία με τους Οθωμανούς στην αρχή και τους Νεότουρκους
στη συνέχεια. Οι Γερμανοί είχαν τεράστια οικονομικά και στρατιω-
τικά συμφέροντα στην Τουρκία. Ήλπιζαν ότι με μια ισχυρή Τουρκία
θα ανταγωνίζονταν καλύτερα τους Βρετανούς. Έτσι αναδιοργάνωσαν
τον οθωμανικό στρατό και εκπαίδευσαν Οθωμανούς αξιωματικούς
στους οποίους εμφύσησαν το μιλιταριστικό και ρατσιστικό πνεύμα,
με αποτέλεσμα τη συγκρότηση των Νεότουρκων. Μια από τις καλύ-
τερες αναλύσεις για το ζήτημα αυτό υπάρχει σε μια μπροσούρα της
Ρόζας Λούξεμπουργκ υπό τον τίτλο Η δραστηριότητα των Γερμανών
Ιμπεριαλιστών στην Τουρκία.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το βιβλίο του Φραντς Κόολερ (Franz
Kohler) με τίτλο Η νέα Τριπλή Συμμαχία (Der neue Dreibund) που
εκδόθηκε το 1915 στο Μόναχο και περιέγραφε με σαφήνεια τις επι-
διώξεις του γερμανικού ιμπεριαλισμού: «... τα μικρασιατικά εδάφη
είναι η λύση. Εκεί θα μεγαλουργήσουμε εκτοπίζοντας το συναγωνι-
σμό των άλλων λαών λόγω του υπέρτερου πολιτισμού και της οικο-
νομικής ζωής που θα συγκεντρωθεί στα χέρια μας... Τους φίλους μας
θα αναζητήσουμε ανάμεσα σ' εκείνους τους λαούς που έχουν μ' εμάς
κοινούς εχθρούς. Η κοινή εχθρότητα πρέπει να είναι ο πρώτος και
κύριος συνεκτικός δεσμός. Η σύμπτωση δε των οικονομικών συμφε-
ρόντων θα καταστήσει το δεσμό αυτόν άρρηκτο».
Ο Τούρκος ιστορικός Taner Aksam στο βιβλίο του A Shameful Act
(Μια επαίσχυντη πράξη) υποστηρίζει ότι ο Gökalp, επηρεασμένος
από τον γερμανικό εθνικισμό, διαμόρφωσε ένα θεωρητικό πλαίσιο
το οποίο παρείχε την ιδεολογική βάση για την επίδειξη της συγκε-
κριμένης βίαιης πολιτικής συμπεριφοράς. Αλλά και οι Γερμανοί του
Κάιζερ, ειδικά μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους, προσπάθησαν από
τη δική τους πλευρά να φανατίσουν τις καθυστερημένες μουσουλμα-
νικές μάζες, καλλιεργώντας εντέχνως το μίσος κατά των «γκιαούρη-
δων», δηλαδή των χριστιανών και εβραίων κατοίκων της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας. Σ' αυτό το πλαίσιο ευνόησαν το μεγάλο οικονομικό
πογκρόμ κατά των Ελλήνων σ' όλη την έκταση της νεοτουρκικής
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Σε μια προκήρυξη που κυκλοφόρησε
η «Γερμανική Τράπεζα της Παλαιστίνης» αναφέρεται: «Αν πεινούμε
και υποφέρουμε εμείς οι Τούρκοι, αιτία είναι οι γκιαούρηδες που στα
χέρια τους κρατούν τον πλούτο μας και το εμπόριό μας. Ως πότε θα
ανεχόμαστε τις προκλήσεις τους; Μποϊκοτάρετε τα προϊόντα τους.
Σταματήστε κάθε δοσοληψία μαζί τους. Τι τη θέλετε τη φιλία τους;
Ποιο το όφελος να συναδελφώνεστε και να τους προσφέρετε με τόση
ειλικρίνεια την αγάπη και τον πλούτο μας...».
Η πολιτική της γερμανικής Δεξιάς συναντά και συμπορεύεται με
το τουρκικό εθνικιστικό κίνημα, το οποίο είχε προαστικά και αντιεκ-
συγχρονιστικά χαρακτηριστικά και βάσιζε την πολιτική του σε έναν
ακραίο ρατσιστικό λόγο κατά των χριστιανικών κοινοτήτων της Ανα-
τολής, επιδιώκοντας την καταστροφή των αστικών στρωμάτων και
την ιδιοποίηση του πλούτου που αυτά είχαν παραγάγει.
Ο φυλετισμός, που βρήκε το αποκορύφωμά του στη ναζιστική ρη-
τορική, ενυπήρχε στην κουλτούρα της γερμανικής Δεξιάς, η οποία
είχε μετακενωθεί στο εθνικιστικό τουρκικό κίνημα. Ο Ατατούρκ,
ανατρέποντας τη μεταπολεμική Συνθήκη των Σεβρών, λειτούργησε
ως εκείνη η δύναμη που συνέδεσε και πάλι τον γερμανικό εθνικισμό
με την αρχική του ιδεολογική μήτρα και του έδωσε την πολιτική προ-
οπτική που του έλειπε: την ανατροπή της Συνθήκης των Βερσαλλιών.
Επιπλέον αποκαλύπτεται στη μελέτη αυτή ότι σημαντικό ρόλο στη
διαμόρφωση των ναζιστικών απόψεων είχαν οι Γερμανοί που είχαν
συνεργαστεί με τους Νεότουρκους. Ο συγγραφέας αποκαλύπτει ότι
στο χιτλερικό πραξικόπημα εμπλέκονταν πάρα πολλοί «Γερμανοί
Οθωμανοί» όπως τους αποκαλεί. Ακόμα και η μυστικιστική οργάνω-
ση «Εταιρεία της Θούλης», που άσκησε σημαντικότατη επιρροή στο
Ναζισμό, είχε ως ιδρυτή τον Ρούντολφ φον Σεμπότεντορφ, ο οποίος
είχε πολεμήσει στο πλευρό των Νεότουρκων κατά τον Β΄ Βαλκανικό
Πόλεμο.
Με τους Νεότουρκους είχαν συνδεθεί και άλλα σημαίνοντα στελέχη
των Ναζί, όπως ο διοικητής του Άουσβιτς Ρούντολφ Ες, καθώς και ο
Χάινριχ Χίμλερ, ο οποίος ονειρευόταν να μεταναστεύσει στην Τουρκία
του Ατατούρκ για να ξεκινήσει μια καινούργια ζωή. Γι' αυτή την άγνω-
στη βιωματική σχέση με τους Νεότουρκους εθνικιστές, ο Ihrig γράφει:
«Στα πανεπιστημιακά του χρόνια, ο Χίμλερ είχε αποκτήσει έναν στενό
φίλο από την Τουρκία, με τον οποίο διατηρούσε επαφή, τουλάχιστον
στις αρχές της δεκαετίας του 1920, και ο οποίος τον τροφοδοτούσε με
ειδήσεις και οξυδερκείς διαπιστώσεις σχετικά με τη χώρα. Επίσης, με
την αλληλογραφία τους συζητούσαν "τουρκικές λύσεις" για τα προβλή-
ματα της Γερμανίας. Σε μία από αυτές τις επιστολές, ο Τούρκος φίλος
ρώτησε τον Χίμλερ αν είχε ήδη αρχίσει μαθήματα τουρκικών. Η Τουρ-
κία δεν ήταν κάτι το απόμακρο για τη μεσοπολεμική Γερμανία γενικά,
και για την πρώιμη Δημοκρατία της Βαϊμάρης ειδικά, κυρίως επειδή ο
Τύπος της Βαϊμάρης τής έδωσε πάρα πολύ μεγάλη προσοχή, πράγμα
που θα συνέχιζε να κάνει μέχρι το 1933, όπως και ο ναζιστικός Τύπος
από εκεί και πέρα. Πολλοί από τους σημαντικούς πρωταγωνιστές του
εξελισσόμενου μεγάλου δράματος συνδέονταν στενά από βιογραφικής
άποψης με την Τουρκία και την Οθωμανική Αυτοκρατορία, επειδή εί-
χαν ζήσει, εργαστεί, υπηρετήσει, ερωτευτεί, ακόμα και σκοτώσει εκεί».
... και ο Λένιν!!!
Ένα πολύ εντυπωσιακό και πάντως απρόσμενο γεγονός είναι ότι και
ο Βλαδίμηρος Ιλίτς Λένιν είχε παρόμοια άποψη για τον Μουσταφά
Κεμάλ. Γενικά ο Λένιν -σε αντίθεση με τη Ρόζα Λούξεμπουργκ- είχε
θετική εικόνα για τους Νεότουρκους. Χαρακτηριστική είναι η έκ-
φραση που χρησιμοποίησε το 1917: «... εγώ και οι Μπολσεβίκοι εί-
μαστε οι Νεότουρκοι της Σοβιετικής Επανάστασης». Λίγο αργότερα
(Φεβρουάριος 1918) θα επιδιώξει την ειρήνευση με κάθε τρόπο και
κάθε τίμημα με τους Γερμανο-Αυστριακούς και τους Νεότουρκους,
με δραματικές συνέπειες τόσο στη μοίρα των λαών της Ανατολής που
βρέθηκαν και πάλι υπό τον ζυγό των Νεότουρκων όσο και στο επανα-
στατικό κίνημα των Σπαρτακιστών της Γερμανίας, που αβοήθητο θα
συντριβεί λίγο αργότερα. Ο ίδιος γράφει για τη Συνθήκη των Σεβρών:
«Η λεηλασία στην οποία οι ιμπεριαλιστικές κυβερνήσεις καταδίκα-
σαν την Τουρκία προκάλεσε μια τέτοια αντίδραση που ανάγκασε τα
ισχυρά ιμπεριαλιστικά κράτη να μαζέψουν τα χέρια τους».
Χαρακτηριστικές είναι οι οδηγίες που δίνει ο Λένιν στον πρώτο
Σοβιετικό πρέσβη που αποστέλλεται στην Άγκυρα: «Ο Μουσταφά
Κεμάλ πασάς δεν είναι σοσιαλιστής. Πάντως φαίνεται ότι είναι υπέ-
ροχος οργανωτής, έξυπνος, ηγήθηκε της αστικοδημοκρατικής επα-
νάστασης και τα έβαλε με τους ιμπεριαλιστές επιδρομείς... Είναι
ανάγκη να βοηθηθεί. Και αυτό είναι σημαντική δουλειά προς τους
Τούρκους εργάτες και αγρότες. Να ποιο είναι το νόημα της δουλειάς
σας: Να σέβεστε την τουρκική κυβέρνηση, τον τουρκικό λαό, να μην
είστε υπεροπτικός και προπάντων να μην αναμειγνύεστε στις εσωτε-
ρικές υποθέσεις».
Η γραμμή αυτή του Λένιν περιγράφεται από τον Αράλοβ, Σοβιετικό
πρέσβη στην Άγκυρα. Ο αρχιστράτηγος Φρούνζε τού είπε ότι είχε δει
πλήθος Έλληνες που είχαν σφαγιαστεί, «βάρβαρα σκοτωμένους Έλ-
ληνες - γέρους, παιδιά, γυναίκες». Προειδοποίησε επίσης τον Αρά-
λοβ για το τι επρόκειτο να συναντήσει: «... πτώματα σφαγιασμένων
Ελλήνων τους οποίους είχαν απαγάγει από τα σπίτια τους και είχαν
σκοτώσει πάνω στους δρόμους».
Για το θέμα αυτό ο Αράλοβ είχε ιδιαίτερη συνομιλία με τον Κεμάλ.
Αναφέρει ο ίδιος: «Του είπα [του Κεμάλ] για τις φρικτές σφαγές των
Ελλήνων που είχε δει ο Φρούνζε και αργότερα εγώ ο ίδιος. Έχοντας
υπόψη μου τη συμβουλή του Λένιν να μη θίξω την τουρκική εθνική
φιλοτιμία, πρόσεχα πολύ τις λέξεις μου...».
Βέβαια, ένα χρόνο περίπου μετά από την υπογραφή της σοβιετο-
τουρκικής συνθήκης φιλίας, στη 18η συνεδρίαση του 4ου Συνεδρίου
της, η Κομμουνιστική Διεθνής θα καταγγείλει την κεμαλική κυβέρ-
νηση: «Μετά τις συνθήκες του Λονδίνου, η κυβέρνηση της Άγκυρας
είναι κυβέρνηση προδοτική».
Αυτό όμως δεν επηρέασε την εξωτερική πολιτική της Σοβιετικής
Ένωσης, η οποία συνέχισε να βοηθά το εθνικιστικό κεμαλικό κίνη-
μα με όπλα, χρήματα και στρατιωτικούς συμβούλους. Όπως βεβαίως
έκαναν και οι Ιταλοί εξ αρχής, και από ένα σημείο και έπειτα και
οι Γάλλοι. Η σημαντική βοήθεια που έδωσε ο Λένιν στον Ατατούρκ
αποτυπώθηκε στο Μνημείο Ανεξαρτησίας (Cumhuriyet Anıtı), που
ανεγέρθη το 1923 σε ανάμνηση της νίκης στην πλατεία Ταξίμ της
Κωνσταντινούπολης. Στο μνημείο αυτό της τουρκικής εθνικιστικής
νίκης, μαζί με τον Μουσταφά Κεμάλ και τους υπόλοιπους συντελε-
στές, συμπεριλαμβάνονται και τα αγάλματα των σοβιετικών εκπρο-
σώπων Κλημέντιου Βοροσίλοφ και Μιχαήλ Φρούνζε.
Η συγκεκριμένη στάση του Λένιν καθόρισε σε μεγάλο βαθμό κά-
ποια από τα φιλοκεμαλικά στερεότυπα που διαδόθηκαν και επικρά-
τησαν στην Ελλάδα. Ελάχιστοι είναι αυτοί που μπόρεσαν να εντο-
πίσουν την πραγματική φύση του κεμαλικού κινήματος. Ο πρώτος
που το κατέταξε στα ολοκληρωτικά φασιστικά κινήματα του Μεσο-
πολέμου ήταν ο ιστορικός Νίκος Ψυρούκης, ο οποίος έγραψε: «Η
προσεκτικότερη μελέτη του κεμαλισμού μάς πείθει ότι πρόκειται για
βαθιά αντιλαϊκή και αντιδημοκρατική θεωρία. Ο φιλοναζισμός και
άλλες αντιδραστικές δοξασίες είναι νομοτελειακή εξέλιξη του κεμα-
λισμού... Ακόμα και οι κεμαλικές μεταρρυθμίσεις γίνονται με διοι-
κητικές αποφάσεις από πάνω. Περιφρονούν τις πολιτιστικές παραδό-
σεις του τουρκικού λαού, εκφράζουν το σύμπλεγμα κατωτερότητας
των Τούρκων αστών».
Ενώ και ο Άγις Στίνας -που προερχόταν από τον κύκλο του έμπρα-
κτου υποστηρικτή του κεμαλικού στρατού Παντελή Πουλιόπουλου-
είχε περιγράψει τον περίεργο χαρακτήρα του κεμαλισμού με τον εξής
τρόπο: «Το κίνημα του Κεμάλ είχε δημιουργήσει πολύ ενοχλητικούς
πονοκεφάλους στους θεωρητικούς της Κομμουνιστικής Διεθνούς.
Δεν έμπαινε σε κανένα από τα γνωστά, σύμφωνα με τη μαρξιστική
θεωρία, καλούπια των ιστορικών κινημάτων. Εθνικοαπελευθερωτικό
κίνημα μόνο του δε λέει τίποτα. Δεν είναι αυτός ταξικός ορισμός...
Πρόκειται στο βάθος για αστικοδημοκρατική επανάσταση; Αλλά
όλες τις επιχειρήσεις στην Τουρκία τότε τις είχαν Έλληνες, Αρμένη-
δες και Εβραίοι. Αυτοί ήταν η αστική τάξη. Αλλά αυτή την αστική
τάξη ο Κεμάλ την περνούσε διά πυρός και σιδήρου. Με το νικηφόρο
τέρμα του κινήματός του ούτε ίχνος από αυτούς δεν θα έμενε στο
έδαφος της Τουρκίας... Δηλαδή δεν υπήρχε τούρκικη αστική τάξη.
Τότε τι είναι αυτό το κίνημα; "Ιδιοτροπία της ιστορίας;" "Κακό παι-
χνίδι της διαλεκτικής;" Στο τέλος, αφού το κίνημα δεν έμπαινε σε κα-
νένα από τα γνωστά καλούπια, ο φάκελος "Κεμαλικό Κίνημα" μπήκε
στο αρχείο».
Οι απόψεις για τις μειονότητες
Η Völkischer Beobachter, η επίσημη ναζιστική εφημερίδα, ήδη
από τον Φεβρουάριο του 1921 αποδέχεται την τουρκική πολιτική
στο ζήτημα της μεταχείρισης των μειονοτήτων. Σε κύριο άρθρο με
τίτλο «Τουρκία η πρωτοπόρος - παράδειγμα προς μίμηση» («Der
Vorkämpfer») έγραφε με μεγάλο ενθουσιασμό: «Σήμερα οι Τούρκοι
είναι το πιο νεανικό έθνος. Κάποια μέρα, το γερμανικό έθνος δεν θα
έχει άλλη επιλογή από το να προσφύγει και αυτό στις τουρκικές με-
θόδους». Έτσι, απευθυνόταν ένα ξεκάθαρο κάλεσμα για εφαρμογή
«τουρκικών μεθόδων» ήδη από τις αρχές του 1921.
Έχει ενδιαφέρον το γεγονός που μας παρουσιάζει ο Ihrig, ότι στην
αντισημιτική εθνικοσοσιαλιστική εφημερίδα Auf gut deutsch το ζή-
τημα του ελληνοτουρκικού πολέμου προβάλλεται με απόλυτη αλλη-
λεγγύη προς το τουρκικό εθνικιστικό κίνημα. Για παράδειγμα, σε μια
ανταπόκριση τον Αύγουστο του 1921 η εφημερίδα εξέφραζε βαθιά
θλίψη για την κακοτυχία των Τούρκων και τη φημολογούμενη εκκέ-
νωση της Άγκυρας καθώς προήλαυνε ο ελληνικός στρατός.
Χαρακτηριστική είναι η αντίληψη περί των μειονοτήτων ως «πα-
ρασίτων». Αυτή η ιδέα, που αργότερα θα χρησιμοποιηθεί στην περί-
πτωση των Εβραίων, πρωτοχρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει τις
χριστιανικές μειονότητες της Ανατολής.
Στην καθεστωτική βιογραφία του Χίτλερ την οποία συνέγραψε,
ο Λίερς θεωρεί ότι το κεμαλικό κίνημα ηγείται των νέων λαϊκιστι-
κών εθνικιστικών κινημάτων που προβάλλουν. Ξεκινά το κείμενο ως
εξής: «Στην Τουρκία ο ηρωικός αντιπρόσωπος του παλιού τουρκικού
στρατιωτικού πνεύματος, ο Γκαζί Μουσταφά Κεμάλ, εκδιώκει τα
ξένα παράσιτα με το πυρ αυτοσχέδιων κανονιών που τα επανδρώ-
νουν γέροι και παιδιά, ενώ στην Ιταλία ο Μουσολίνι επιτυγχάνει την
ανανέωση του ρωμαϊκού πνεύματος».
Ο συγγραφέας αναφέρεται και στη βιογραφία του Ατατούρκ από
τον Χανς Φρέμπγκεν, που κυκλοφόρησε το 1935 και όπου οι μειο-
νότητες «Αρμένιοι, Λεβαντίνοι, Έλληνες και Εβραίοι» θεωρούνται
μοχθηροί και παραλληλίζονται με ζιζάνια: «... η Τουρκοσύνη πέθαινε
αργά αλλά σταθερά από το φαρμάκι που στάζει το φυλετικό συνον-
θύλευμα των υποταγμένων λαών, το διαβόητο αυτό απόχρεμμα λαών
στα παράλια της Μεσογείου, [το συνονθύλευμα] των Λεβαντίνων,
των Ελλήνων, των Αρμενίων, των Αράβων και των Εβραίων, που σαν
ανθεκτικά ζιζάνια καλύπτουν το έδαφος [παντού]».
Παραθέτει επίσης και άλλες πηγές, όπου εγκωμιάζεται η πολιτική
της Γενοκτονίας που ακολουθήθηκε εις βάρος των Αρμενίων, τους
οποίους οι Γερμανοί εθνικοσοσιαλιστές περιβάλλουν με αρνητικά
στερεότυπα ως τους «Εβραίους της Ανατολής». Το κράτος που δη-
μιούργησε ο Ατατούρκ ήταν το κράτος που ονειρεύονταν οι Ναζί,
απαλλαγμένο από τα επικίνδυνα παράσιτα. Είναι ξεκάθαρο ότι η
σφαγή των Οθωμανών Αρμενίων αποτέλεσε για τους Ναζί ένα από τα
βασικά θεμέλια αυτού του νέου εθνικιστικού κράτους. Σε μια κομμα-
τική συγκέντρωση το 1927, ο Χίτλερ παραλλήλιζε τους Έλληνες και
τους Αρμένιους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με τους Εβραίους:
«Έχουν [εκείνα] τα συγκεκριμένα επαίσχυντα χαρακτηριστικά που
καταδικάζουμε στους Εβραίους». Ενώ, από την άλλη, όταν επρόκειτο
να εφαρμοστούν οι ρατσιστικοί νόμοι της Νυρεμβέργης, εκδόθηκε
εγκύκλιος που αποφαινόταν ότι «οι Τούρκοι είναι Άρειοι».
Η σημασία της μελέτης
Η μελέτη του Stefan Ihrig αποτελεί μια από τις σημαντικότερες δη-
μοσιεύσεις της τελευταίας περιόδου. Η σημασία της για την ελληνι-
κή ακαδημαϊκή σκέψη και όχι μόνο είναι τεράστια, εφόσον επιχειρεί
μέσα από αδιαμφισβήτητο πραγματολογικό υλικό να αποδομήσει την
κυρίαρχη εντύπωση ότι το κεμαλικό κίνημα υπήρξε ένα φιλελεύθε-
ρο, αντιιμπεριαλιστικό, μεταρρυθμιστικό κίνημα. Είναι γνωστό ότι η
αποδοχή του Μουσταφά Κεμάλ ως θετικού προσώπου υπήρξε κοινή
σε όλο το πολιτικό φάσμα από τη Δεξιά έως την Αριστερά. Χαρα-
κτηριστικά σημεία αυτής της αντίληψης είναι η πρόταση για Νόμπελ
Ειρήνης στον Ατατούρκ το 1932 από τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Έστω
και αν η πρόταση είχε όλα τα στοιχεία μιας κυνικής διπλωματικής
κίνησης από έναν πολιτικό που γνώριζε την πραγματικότητα και κι-
νιόταν με βάση την αντίληψη περί κρατικών συμφερόντων, δεν παύει
να είναι ηθικά μετέωρη. Επίσης, το 1938, με αφορμή το θάνατο του
Μουσταφά Κεμάλ πασά, ο εθνικιστής και αντικομμουνιστής δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς αγόρασε με χρήματα του ελληνικού Δημοσίου το σπίτι της Θεσσαλονίκης όπου υποτίθεται ότι γεννήθηκε ο δημιουργός της Νέας Τουρκίας και το χάρισε στο τουρκικό κράτος. Σε αποκορύφωμα του σεβασμού προς τον μεγάλο ομοϊδεάτη του, μετονόμασε την Οδό Αποστόλου Παύλου σε Οδό Κεμάλ Ατατούρκ. Μια
ονομασία που άλλαξε μόλις το 1955, μετά το Σεπτεμβριανό πογκρόμ
κατά της ελληνικής μειονότητας. Την ίδια άποψη είχε και το Κομ-
μουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, το οποίο, μετατρέποντας την κυνική πολιτική του Λένιν σε ιδεολογικό δόγμα, παρουσιάζει έως σήμερα τον Μουσταφά Κεμάλ ως αστό μεταρρυθμιστή.
Η ψευδαίσθηση αυτή, που καλλιεργήθηκε είτε από άγνοια είτε από
επιστημονική ανεντιμότητα είτε από πολιτικά συμφέροντα, διαμόρ-
φωσε μια ψευδή συνείδηση για το ιστορικό παρελθόν. Είναι τέτοιο το βάθος αυτής της φιλοκεμαλικής προκατάληψης, που μόνο ένα έργο συγκροτημένο, διαυγές, όπως αυτό του Stefan Ihrig που βασίζεται σε πηγές, μπορεί να την ανατρέψει.
Βλάσης Αγτζίδης
Ιστορικός
Παρακάτω βλέπουμε στην Ελλάδα του 1922 το πνεύμα του κοτζαμπασισμού να ζει και να βασιλεύει από τους μοναρχικούς και παλαιοκομματικούς. Τι ζητάνε οι άνθρωποι; προκειμένου να αναστατωθούν και πιθανό να χάσουν κεκτημένα δικαιώματα με τον ερχομό των προσφύγων καλλίτερα οι Τούρκοι να σφάξουν τον ελληνισμό της Μικράς Ασίας. Όσο για κάποιους σήμερα πού βρίζουν τους Μικρασιάτες τώρα μπορείτε να καταλάβετε το πνεύμα που κρύβεται πίσω από αυτή την απαξίωση.
Ιούλιος 1922: Ένα έγκλημα των μοναρχικών κατά του μικρασιατικού ελληνισμού
Του Βλάση Αγτζίδη (*)
Το καλοκαίρι του 1922 ήταν ιδιαιτέρως κρίσιμο για την εξέλιξη των γεγονότων στη Μικρά Ασία. Οι μοναρχικές κυβερνήσεις που είχαν ανέβει στην εξουσία μετά τις μοιραίες εκλογές του Νοεμβρίου του 1920 λειτούργησαν με ένα εντελώς ανορθολογικό τρόπο. Μη έχοντας αρχικά καμιά πολιτική για το Μικρασιατικό Ζήτημα -που σχετιζόταν με τη διαμόρφωση του μεταοθωμανικού κόσμου- διέπρατταν το ένα λάθος μετά το άλλο. Από την μειοδοτική πολιτική της «Μικράς πλην Εντίμου Ελλάδος» έφτασαν στο άλλο άκρο της εκστρατείας για την κατάληψη της Άγκυρας. Και όλα αυτά μη λαμβάνοντας την παραμικρή μέριμνα για την οχύρωση και προστασία της περιοχής της Σμύρνης...
Μπροστά στα αδιέξοδα που γέννησε η πολιτική της, η μοναρχική ελληνική κυβέρνηση προετοιμάζεται για την αποχώρηση από τη Μικρά Ασία. Όμως δεν είχε καμιά επιθυμία να δει να πλημυρίζουν την Ελλάδα οι εκατοντάδες χιλιάδες Μικρασιάτες, αλλάζοντας τα ιδεολογικά και πολιτικά δεδομένα. Έτσι, αποφασίζει να απαγορεύσει στον ελληνικό πληθυσμό να εγκαταλείψει τη Μικρά Ασία. Η απόφαση αυτή πήρε τη μορφή του νόμου 2870/1922, ο οποίος προέβλεπε αυστηρές πειθαρχικές και χρηματικές ποινές, στην περίπτωση σύλληψης πλοίων που θα μετέφεραν πληθυσμό.
Ο Νόμος 2870/1922 ψηφίστηκε τον Ιούλιο, λίγο πριν την κατάρρευση του μετώπου. Και αυτό, ενώ είχαν απορρίψει την Άνοιξη του 1922 τις προτάσεις της οργάνωσης Μικρασιατική Άμυνα (επικεφαλής ο μητροπολίτης Χρυσόστομος) για ανακήρυξη Ιωνικού Κράτους, απεμπλοκή από τις συμμαχικές υποχρεώσεις, δημιουργία μιας ντε φάκτο νέας πραγματικότητας, δημιουργία ντόπιου στρατού που με την ελλαδική βοήθεια θα δημιουργούσε γραμμή άμυνας για να σταματήσει τον κεμαλικό στρατό.
Ο νόμος 2870/1922 ψηφίστηκε «ομοφώνως» στη συνεδρίαση της 14ης Ιουλίου 1922 και υπογράφτηκε στις 16 Ιουλίου 1922 από τον βασιλιά Κωνσταντίνο και τον Λ.Κ. Ρούφο. Δύο ημέρες αργότερα ετέθη επ' αυτού η «μεγάλη του Κράτους σφραγίς» με την υπογραφή του Δημητρίου Γούναρη, υπουργού Δικαιοσύνης. Άρχισε να ισχύει από τη στιγμή τηςδημοσίευσής του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, στις 20 Ιουλίου, αριθμός φύλλου 119.Στο εισαγωγικό του νόμου αναφέρεται: «Ψηφισάμενοι ομοφώνως της Γ' εν Αθήναις Εθνικής Συνελεύσεως απεφασίσαμεν και διατάσσομεν...»
Δυστυχώς δεν είναι δυνατόν να ευρεθεί ποιοι συμμετείχαν στη συνεδρίαση της 14ης Ιουλίου 1922 οπότε και ψηφίστηκε «ομοφώνως» ο νόμος, εφόσον μεταξύ της συνεδρίασης στις 3-6-1922 και της 24ης Ιανουαρίου 1924 δεν υπάρχουν πρακτικά, όπως εμφαίνεται από τη μελέτη του τόμου Εφημερίς των Συζητήσεων της Βουλής (1862 - 1967). Πιθανότατα, λόγω των έκτακτων γεγονότων οι αποφάσεις λαμβάνονταν με συνοπτικές διαδικασίες.
Πάντως το τι θα συνέβαινε σε περίπτωση επικράτησης των κεμαλικών, ήταν γνωστό σε όλους. Ακόμα και ο μοιραίος Γούναρης ειχε απόλυτη γνώση του τι θα επακολουθήσει... . Όταν προτάθηκε ο διακανονισμός του Μαρτίου του 22 από τους Συμμάχους που προέβλεπε την αποχώρηση του Ελληνικού Στρατού από τη Μικρά Ασία χωρίς επαρκείς εγγυήσεις, είπε στον Άγγλο πρέσβη Λίντλεϋ (16/29 Μαρτίου 1922) : «Πως μπορούμε να αφήσουμε να σφάξουν αυτούς τους ανθρώπους οι επαναστάτες?»
( Μ. L. Smith, Το όραμα της Ιωνίας, εκδ. ΜΙΕΤ , Αθήνα, 2009 σελ 449).
Επίλογος
Η εξέλιξη είναι τραγική. Ένα μήνα μετά το μέτωπο καταρρέει ως χάρτινος πύργος και η Μικρασιατική Καταστροφή ολοκληρώνεται με τη σφαγή του άμαχου πληθυσμού από τους κεμαλικούς νικητές. Ο νόμος 2870/1922 υλοποιείται άμεσα με την χαρακτηριστική είναι η τελευταία εντολή της ελληνικής κυβέρνησης δια χειρός του πρωθυπουργού Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη προς τις ελληνικές αρχές της Σμύρνης, όπου ζητά όπως : «...εμποδισθώσι αναχωρίσωσι Έλληνες Μικρασιάται δι' Ελλάδα, ακόμα και όταν είναι εύποροι δυνάμενοι αναχωρήσωσι με συνήθη ταχυδρομικά ατμόπλοια.» Αλλά αυτό το θέμα της παράδοσης των Ελλήνων Μικρασιατών στα κεμαλικά στρατεύματα, θα μας απασχολήσει σε ένα μεταγενέστερο σχόλιο.
Πάντως, οι λεπτομέρειες της τελευταίας φάσης του μικρασιατικού δράματος έχουν ιδιαίτερη σημασία, γιατί αποκαλύπτουν όλες τις αντινομίες και τις αντιφάσεις της ελληνικής πολιτικής ζωής αλλά και των κοινωνικών δυσπλασιών που χαρακτήρισαν την κρατική συγκρότηση της νεότερης Ελλάδας...
https://kars1918.wordpress.com/2019/07/25/2870-1922/#more-149