ΑΝΤΟΝ ΤΣΕΧΩΦ

Παρακάτω δύο διηγήματα που διαπραγματεύονται θέματα εξουσίας, εκδίκησης, εξευτελισμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας για μία θέση στο δημόσιο και του γνωστού λαδώματος των δημοσίων υπαλλήλων πού κάποιοι κουτοπόνηροι εδώ στην Ελλάδα προσπαθούσαν να μας τα σερβίρουν σαν καθαρό εσωτερικό θέμα της χώρας μας με ευθύνες της αριστεράς και όχι σαν αποτέλεσμα της εξουσίας και φτώχειας για την ακρίβεια των μεγάλων κοινωνικών ανισοτήτων και της εξαθλίωσης, περιθωριοποίησης  που αναπαράγει και διαιωνίζει το καπιταλιστικό σύστημα.

Ο ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΟΥ ΝΙΚΗΤΗ

(Διήγημα συνταξιούχου γραφέα 14ου βαθμού)

ΠΗΓΑΝ ΟΛΟΙ την Παρασκευή της άποκρηάς νά φάνε μπλινιά 1 στο σπίτι τού Άλεξέϊ Ίβάνιτς Κοζούλιν. Τον Κοζούλιν δεν τον γνωρίζετε. Μπορεί για σάς νάναι μια μηδαμινότητα, ένα μηδενικό, αλλά για τή δική μας την κατηγορία, πού δεν πετάμε υψηλά στά ουράνια, είναι μέγας, παντοδύναμος καί πάνσοφος. Πήγανε στο γεύμα του δλοι εκείνοι πού αποτελούσαν, σά νά λέμε, τό δικό του βάθρον. Πήγα καί γώ μέ τον πατέρα.

Τά μπλινιά ήτανε τόσο περίφημα, πού δεν μπορώ νά σάς τά περι­γράφω, αξιότιμε κύριε: φουσκωμένα, άφράτα, ροδοκόκκινα. Παίρνεις ένα, τό βουτάς μέσα στο ζεστό βούτυρο, τό τρως καί τό άλλο μόνο του χώνεται μέσα στο στόμα. Λεπτομερειακά στολίδια καί συμπληρώματα ήταν ή σμετάνα, τό φρέσκο χαβιάρι, ό καπνιστός σολωμός καί τό ξυμένο τυρί. 'Όσο γιά κρασιά καί βότκες... ώκεανός ολόκληρος. "Τστερα από τά μπλινιά φάγαμε σούπα από όσετρίνα, καί ύστερα από την όσετρινό- σουπα ορτύκια μέ σάλτσα. Τόσο τή γεμίσαμε... πού ό πατέρας μου κρυφά ξεκούμπωσε τά κουμπιά τής κοιλιάς καί γιά νά μή δει κανείς αυτήν τήν έλεύθερη χειρονομία του, έβαλε μπροστά του τήν πετσέτα. Ό Άλεξέϊ Ίβάνιτς, μέ τά δικαιώματα τοΰ διευθυντή, πού τού επιτρέπονται τά πάντα, ξεκούμπωσε καί τό γελέκο του καί τό πουκάμισο. Μετά τό γεύμα, χωρίς νά σηκωθούνε από τό τραπέζι, καπνίσανε μέ τήν άδεια τού αφέντη πούρα καί αρχίσανε τό κουβεντολόι. Εμείς ακούαμε, καί ό έξοχώτατος, Άλεξέϊ Ίβάνιτς, μιλούσε. Τά θέματα είχανε μάλλον χιουμοριστικό χαραχτήρα, άποκρηάτικο... Ό οικοδεσπότης διηγότάνε καί προσπαθούσε νά φανεί πνευματώδης. Δέν ξέρω άν είπε κανένα αξιόλογο άστεΐο, θυμάμαι μόνο πώς ό πατέρας όλο τον καιρό μέ έσπρωχνε από τό πλάϊ καί μού έλεγε:

"Ανοιγα καλά τό στόμα μου καί γελούσα. Μιά φορά μάλιστα τσίριξα από τό γέλιο, καί όλοι γύρισαν καί μέ κυττάξανε.

• Μάλιστα, μάλιστα! - ψιθύρισε ό πατέρας. -Μπράβο, έτσι πρέπει! Βλέπεις σέ κυττάζει καί γελά! Αυτό είναι καλό σημάδι. Μπορεί πράγματι νά σέ διορίσει βοηθό γραφιά!
• Τέτοια πράγματα! -είπε μεταξύ άλλων ό Κοζούλιν, δ διευθυντής μας, λαχανιάζοντας καί φυσώντας. - Τώρα τρώμε μπλινιά, χρησιμοποιού­με τό φρεσκότερο χαβιάρι, καί χαϊδεύουμε τή γυναίκα μας μέ τό κατά-

1) Μπλινιά: άποκρηάτικες στρογγυλές τηγανίτες. Τις τρώνε μέ ζεστό φρέ­σκο βούτυρο, σμετάνα (ρούσικη κρέμα) καί διάφορα παστά, όρεχτικά κ.ά. Είναι τόσο νόστιμα πού δέν είναι σπάνια, κάθε χρόνο, τά δυστυχήματα τής πολυ­φαγίας.

λευκό κορμί. Και οί κόρες μου είναι τόσο ωραίες, πού όχι μόνο ή δική σας ή ταπεινή κατηγορία, αλλά ακόμη και πρίγκηπες και κόντηδες τις κυττάζουν καί αναστενάζουν. Καί όσο για τό σπίτι; Χά-χά-χά... Έδώ είναι τό ζήτημα! Μην άδημονείτε, μην παραπονιέστε, καί σείς δεν ξέρετε τί μπορείτε νά επιτύχετε ως τό τέλος! "Ολα είναι δυνατά, κάθε μεταβολή... Τώρα εσύ, άς υποθέσουμε, είσαι ένα τίποτε, ένα μηδενικό, σκουπιδάκι... μια πατημένη σταφίδα - καί όμως ποιος τό ξέρει; μπορεί μέ τον καιρό... ν' αρπάξεις από τα μαλλιά τήν ανθρώπινη μοίρα! "Ολα συμβαίνουν στον κόσμο!

Ό Άλεξέϊ Ίβάνιτς σώπασε, κούνησε τό κεφάλι του καί εξακολούθησε:

• Καί προηγουμένως, τί ήτανε προηγουμένως! "Α; Θεέ μου! Ό ίδιος δεν πιστεύω τή μνήμη μου. Χωρίς παπούτσια, μέ σχισμένο βρακί, μέ φόβο καί τρόμο... Πολλές φορές γιά ένα ρούβλι δούλευα ολόκληρες δυο βδομάδες. Καί στο τέλος δέ θά σού τό δώσουν έτσι αυτό τό ρούβλι, όχι . Θά τό τσαλακώσουν καί θά σού τό πετάξουν κατάμουτρα: Νά! φάτο! Καί ό καθένας μπορεί νά σέ ποδοπατήσει, νά σέ πειράξει, νά σέ αρπάξει μέ τό ρόπαλο... Ό καθένας μπορεί νά σέ ντροπιάσει... ΙΙάς νά κάνεις τήν έκθεσή σου καί βλέπεις στην πόρτα νά κάθεται ένα σκυλάκι. Πλησιάζει τό σκυλάκι καί τό πιάνεις από τό ποδαράκι. Σά νά τού ζητάς συγνώμην πού πέρασες μπροστά του. Καλή μέρα! καλή μέρα! Καί τό σκυλάκι σέ κυττάζει άγρια: ρρρρ... Ό θυρωρός σέ σπρώχνει μέ τον άγκωνά του! καί σύ τού απαντάς: δέν έχω -ψιλά, Ίβάν Ποτάπιτς!.. νά μέ συμπαθάτε! Μά περισσότερο άπ' δλους μέ βασάνισε καί μέ έξευτέλισε νά, αυτός ό καπνι­στός λικουρίνος, νά, αυτός ό κροκόδειλος!.. Νά, αυτός πού βλέπετε ό μι­σοκακόμοιρος ό Κουρίτσιν!

Καί ό Άλεξέϊ Ίβάνιτς έδειξε τον μικρόσωμο, καμπουριασμένο γέρο, πού καθότανε δίπλα στον πατέρα μου. Τό γεροντάκι άνοιγόκλεινε τά κου­ρασμένα του μάτια καί μέ αηδία κάπνιζε τό πούρο. Συνήθως ποτέ του δέν καπνίζει, αλλά όταν ό διευθυντής τού προσφέρει πούρο, βρίσκει πώς είναι άτοπο νά άρνηθεί. Βλέποντας νά τον δείχνει μέ τό δάχτυλο, κυριολεχτικά τά έχασε καί στριφογύρισε πάνω στήν καρέκλα του.

• Πολλά τράβηξα προς χάριν αυτού τού μισοκακόμοιρου! - εξακο­λούθησε ό Κοζούλιν. -Πριν από τούς άλλους σ' αύτουνού τά χέρια έπεσα. Μ' έφεραν έτσι ταπεινό, ζαρωμένο, ασήμαντο καί μέ καθίσανε δίπλα στο δικό του τό τραπέζι. Καί άρχισε νά μέ κυνηγάει... Κάθε του λέξη σουβλερή μαχαιριά, κάθε του βλέμμα καί μιά σφαίρα μέσα στο στήθος μου. Τώρα βέβαια είναι σάν τό μικρό σκουλικάκι, ταλαίπωρος! αλλά τί ήταν άλλοτε! Ποσειδών! Καί άνοιξαν οί ουρανοί! Πολύν καιρό μέ βασάνιζε! Καί στο γραφείο τού έγραφα καί γιά θελήματα έτρεχα, νά τού φέρω μπουρεκάκια, τού διόρθωνα τις φτερωτές γραφίδες, καί τή γρηά του τήν πεθερά τήν πήγαινα στά θέατρα. Έκανα όλες του τις ιδιοτροπίες. Έμαθα νά μυρίζω ταμπάκο. Μάλιστα... Καί όλα γιά τό χατήρι του... Δέν μπορεί, έλεγα, πρέπει γιά κάθε ενδεχόμενο νά κρατώ επάνω μου μιά ταμπακέρα, μήπως μού τη ζητήσει. Κουρίτσιν τά θυμάσαι. Μιά φορά ήρθε καί τον βρήκε ή μακαρίτισσα ή μάννα μου, καί τού ζητά ή καημένη ή γρηούλα νά δώσει άδεια στό γιόκα της, δηλαδή σέ μένα, νά πάω δυο έβδομάδες στη θεία μου για τη μοιρασιά της περιουσίας. Και αρχίζει νά τη βρίζει, γουρλώνει τά στραβά του, καί φωνάζει: «Είναι τεμπέλαρος ό γυιός σου, χαραμοφάης, τί μέ κυττάζεις βρε κουτή!.. Θά τον δικάσουνε στό δικαστήριο!» Τράβηξε ή γρηούλα σπίτι της, κι' έπεσε στο κρεβάτι, άρρώστησε από τον τρόμο της, καί παρ' ολίγο θά πέθαινε...

  Ό Άλεξέϊ Ίβάνιτς σκούπισε τά μάτια του μέ τό μαντηλάκι καί κατέ­βασε μονομιάς τό ποτήρι μέ τό κρασί.

  -"Ήθελε νά μέ παντρέψει μέ μιά δίκιά του, αλλά εκείνη την εποχή... ευτυχώς άρρώστησα από ελώδη πυρετό, μισό χρόνο έμεινα στό νοσοκο­μείο. Νά, πώς ήτανε άλλοτε ή κατάσταση! 'Ιδού πώς ζούσαμε! Καί τώρα; Πφοΰ! Καί τώρα εγώ είμαι ό ανώτερος του... Αυτός πηγαίνει τώρα την πεθερά μου στά θέατρα, αυτός μου προσφέρει την ταμπακέρα καί καπνίζει καί πούρο. Χά - χά - χά... Θά του δηλητηριάζω όλη του τή ζωή! Κουρίτσιν!

• Τί διατάζετε, κύριε; - ρώτησε ό Κουρίτσιν, καί στάθηκε κολώνα, εις προσοχήν.
• Παίξε την τραγωδία!

-Αμέσως!

Ό Κουρίτσιν τεντώθηκε, κατσούφιασε, σήκωσε ψηλά τό χέρι του, έκανε ένα μορφασμό τό μούτρο του, καί τραγούδησε μέ μιά βραχνή τρεμάμενη φωνή:

• «Πέθανε, άπιστη! Αίματα διψάω!!»

Λιποθυμήσαμε από τά γέλια.

• Κουρίτσιν! Φάε αυτό τό κομμάτι τό ψωμί μέ πιπέρι!

Ό χορτάτος Κουρίτσιν πήρε τό μεγάλο κομμάτι τό μαύρο σικαλίσιο ψωμί, έβαλε επάνω πιπέρι καί άρχισε νά τό μασάει ενώ οί άλλοι γελού­σαμε δυνατά.

• Συμβαίνουν ειδών - ειδών μεταβολές- εξακολούθησε ο Κοζούλιν.- Κάτσε κάτω Κουρίτσιν! 'Όταν θά σηκωθούμε, θά μάς τραγουδήσεις κάτι... 'Άλλοτε εσύ, καί τώρα εγώ... Μάλιστα... Καί έτσι πέθανε ή γρηούλα... Μάλιστα...

Ό Κοζούλιν σηκώθηκε καί τρίκλισε...

• Κι' εγώ σιωπώ, γιατί είμαι μικρός, ασήμαντος... Βασανιστές... Βάρβαροι... Καί τώρα είναι ή σειρά μου... Χά-χά-χά... Καί συ εκεί! 'Εσύ! 'Εσένα λέω, ξουρισμένε!

Καί ό Κοζούλιν έδειξε μέ τό δάχτυλο προς τό μέρος τού πατέρα.

• Τρέχα γύρω από τό τραπέζι καί κάνε πώς φωνάζει ό κόκκορας!

Ό πατέρας μου χαμογέλασε, κοκκίνισε μάλλον ευχαριστημένος καί

μέ μικρά βηματάκια άρχισε νά τρέχει γύρω από τό τραπέζι. 'Εγώ έτρεχα πίσω από κείνον.

• Κου - κου - ρίκου! - φωνάξαμε καί οί δυο μέ μιά φωνή καί τρέξαμε γρηγορώτερα.

'Έτρεχα καί σκεφτόμουνα:

«Σίγουρα θά μέ κάνει βοηθό γραφιά!»

Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ

Η ΤΑΝΕ μεσημέρι. Ό γαιοκτήμονας Βόλντιρεφ, ένας ψηλός γεμάτος άντρας μέ κουρασμένο κεφάλι καί γουρλωμένα μάτια, έβγαλε το πανωφόρι του, σκούπισε τό μέτωπό του μ' ένα μεταξωτό μαν­τήλι καί κάπως άτολμα μπήκε στην αίθουσα όπου ήταν τά γραφεία. Τρίζαν οι πέννες...

• Που μπορώ νά πάρω μια πληροφορία; - ρώτησε τό θυρωρό, που κουβαλούσε μέσα από την αίθουσα ένα δίσκο γεμάτο ποτήρια. - Πρέπει νά ζητήσω πληροφορίες καί νά πάρω αντίγραφο από τό βιβλίο των πρωτοκόλλων.
• Παρακαλώ, εκεί δά! Σέ τούτονε πού κάθεται, εκεί πέρα, κοντά στο παράθυρο! είπε ό θυρωρός δείχνοντας μέ τό δίσκο προς τό τελευ­ταίο παράθυρο.

Ό Βόλντιρεφ ξερόβηξε καί τράβηξε προς τό παράθυρο. Εκεί, μπρος σ' ένα πράσινο γραφείο, γεμάτο λεκέδες σά νά είχε πάθει τύφο, καθόταν ένας νεαρός μέ τέσσερα μαλλιαρά λοφία πάνω στο κεφάλι, μέ μακρουλή σημειωμένη μύτη καί ξεθωριασμένη στολή. Μέ τη μεγάλη μύτη, χωμένη μέσα στά έγγραφα, καθότανε κι' έγραφε. Κοντά στο δεξιό του ρουθούνι στριφογύριζε μιά μυίγα κι' αυτός μάκραινε τό κάτω χείλος καί φυσούσε κάτω από τή μύτη, πράγμα πού έδινε στο πρόσωπό του μιά πολύ σκο­τισμένη έκφραση.

• Θά μπορούσα εδώ νά σάς... - στράφηκε σ' αυτόν ό Βόλντιρεφ - ...νά σάς ζητήσω μιά πληροφορία γιά τό ζήτημά μου; Είμαι ό Βόλντιρεφ... Καί ακριβώς χρειάζομαι νά πάρω ένα αντίγραφο από τήν πρωτοκολλημένη απόφαση τής 2 Μαρτίου.

Ό υπάλληλος βούτηξε τήν πέννα μέσα στο μελανοδοχείο καί κύτταξε μήπως πήρε πολύ μελάνι. Κι' άμα πείστηκε πώς δέν θά πιτσιλίσει ή πέννα, άρχισε νά τρίζει πάνω στο χαρτί. Τά χείλη του μάκραιναν, αλλά δέν ήτανε πιά ανάγκη νά φυσά: ή μυίγα είχε καθίσει στο αύτί του.

• Μπορώ νά πάρω εδώ μιά πληροφορία;-έπανέλαβε ό γαιοκτή­

μονας...

-Ίβάν Άλεξέϊτς! -φώναξε ό υπάλληλος έτσι στον αέρα, σάν νά μην είχε κάν παρατηρήσει τον Βόλντιρεφ. - Νά πεις στον έμπορο τον Γιάλικωφ, όταν θά έρθει, νά επικυρώσει τό αντίγραφο τής δηλώσεως στην αστυνομία! Εκατό φορές τού τό είπα!

-'Ήθελα νά σάς ρωτήσω γιά τή δίκη μέ τούς κληρονόμους τής πριγκιπέσσας Γκουγκούλινας - μουρμούρισε ό Βόλντιρεφ.-Είναι γνω­στή υπόθεση. Πολύ σάς παρακαλώ νά ασχοληθείτε μέ τό ζήτημά μου.

Χωρίς νά προσέχει κάν στον Βόλντιρεφ, ό υπάλληλος έπιασε τή μυίγα πάνω στο χείλι του, τήν κύτταξε προσεχτικά καί τήν πέταξε. Ό γαιοκτή­μονας ξερόβηξε καί σκούπισε δυνατά τή μύτη του στο μαντήλι μέ τά καρρώ. 'Αλλά ούτε κι' αυτό βοήθησε. 'Εξακολούθησαν νά μήν τον άκούνε.

Δυο λεπτά κράτησε ή σιωπή. Ό Βόλντιρεφ έβγαλε από την τσέπη του ένα χάρτινο ρούβλι και τό έβαλε μπρος στον υπάλληλο πάνω στο ανοιχτό κατάστιχο. Ό υπάλληλος σούρωσε τό μέτωπό του, τράβηξε κοντά του τό κατάστιχο μέ συλλογισμένο πρόσωπο καί τό έκλεισε.

• Μια πολύ μικρή πληροφορία... Θά ήθελα μόνο νά μάθω σέ ποιά βάση επάνω οί κληρονόμοι της πριγκιπέσσας Γκουγκούλινας... Μπορώ μιά στιγμή νά σας απασχολήσω;

Άλλα ό υπάλληλος, απασχολημένος μέ τις σκέψεις του, σηκώθηκε καί ξύνοντας τον αγκώνα του, προχώρησε, άγνωστο γιατί, προς τήν ντου­λάπα. "Οταν σέ λίγο γύρισε στο τραπέζι του βυθίστηκε καί πάλι στο κατά­στιχό του: εκεί περίμενε ένα δεύτερο ρούβλι.

• Θά σάς ενοχλήσω μόνο γιά ένα λεφτό... Θέλω μόνο νά πληροφορηθώ...

Ό υπάλληλος δέν ακούσε. Άρχισε κάτι νά αντιγράφει.

Ό Βόλντιρεφ σούρωσε τό πρόσωπό του καί μέ απόγνωση γύρισε καί κύτταξε ύλην αυτή τήν παρέα μέ τίς τριζάτες πέννες.

«Γράφουν! συλλογίστηκε στενάζοντας. ·- Γράφουν, πού νά τούς πάρει ό διάβολος καί νά τούς σηκώσει!»

Απομακρύνθηκε άπό τό τραπέζι καί στάθηκε καταμεσής τής αίθου­σας, κρεμόντας μέ απόγνωση τά χέρια του. Ό θυρωρός πού ξαναπερνοϋσε μέ ποτήρια, φαίνεται πώς παρατήρησε τό απελπισμένο του ύφος, γιατί τον πλησίασε πολύ κοντά καί τον ρώτησε σιγά - σιγά:

• Λοιπόν; Ζητήσατε τίς πληροφορίες;
• Ζήτησα, άλλα ούτε θέλουν νά μού μιλήσουν.
• Δώστε του τρία ρούβλια...·-ψιθύρισε ό θυρωρός.
• Τού έδωσα δυό.

-· Δώστε του ακόμη.

Ό Βόλντιρεφ έπέστρεψε στο τραπέζι κι' έβαλε πάνω στο ανοιχτό κατάστιχο τό πράσινο χαρτονόμισμα.

Ό υπάλληλος ξανατράβηξε κοντά του τό κατάστιχο καί άρχισε νά τό φυλλομετρά όταν, ξαφνικά, σήκωσε τό βλέμμα, τάχατες τυχαία, καί είδε τον Βόλντιρεφ. Ή μύτη του γυάλισε, κοκκίνισε καί τή σούρωσε χα­μογελώντας.

--Άχ... τί αγαπάτε;-ρώτησε.

-'Ήθελα νά πάρω μιά πληροφορία σχετικά μέ τήν υπόθεση μου... Είμαι ό Βόλντιρεφ.

• Χαίρω πάρα πολύ κύριε! Γιά τήν υπόθεση τής Γκουγκουλίνας; Πολύ ωραία! Δηλαδή συγκεκριμένα τί σάς χρειάζεται;

Ό Βόλντιρεφ τού εξήγησε τί χρειάζεται.

Ό υπάλληλος ζωντάνεψε, σάν να τον πήρε ό άνεμος. 'Έδωσε τήν πλη­ροφορία καί τήν εντολή νά βγάλουν αντίγραφο. 'Έδωσε καρέκλα στον αιτούντα - όλα αυτά στη στιγμή. Τού μίλησε ακόμη καί γιά τον καιρό, καί τον έρώτησε γιά τήν σοδειά. Κι' δταν ό Βόλντιρεφ έφευγε, τον προ­βόδισε ως κάτω στή σκάλα, χαμογελώντας μέ προθυμία καί μέ σεβασμό, μέ τό ύφος πώς είναι έτοιμος άνά πάσα στιγμή νά πέσει μπρούμυτα.

Ό Βόλντιρεφ αίσθάνθηκε τον εαυτό του σε δύσκολη θέση, καί ΰπακοΰων- τας σε κάποιαν εσωτερική του διάθεση έψαξε στην τσέπη του κι' έ'δωσε ακόμη ένα ρούβλι στον υπάλληλο. Κι' αυτός ολο τον καιρό έκανε υπο­κλίσεις, χαμογελούσε καί βούτηξε τό ρούβλι σαν ταχυδακτυλουργός, έτσι πού μόλις τον είδε ό αέρας!..

«Μωρέ, τί άνθρωποι είν' αυτοί!»... σκέφτηκε ό γαιοκτήμονας όταν βγήκε στο δρόμο' στάθηκε καί σκούπισε τό μέτωπό του μέ τό μαντήλι.